Linia kolejowa nr 108

Linia kolejowa nr 108

Stróże – Krościenko
Dane podstawowe
Zarządca	PKP Polskie Linie Kolejowe
Numer linii	108
Tabela SRJP	131,133
Długość	160,489[1] km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC (odc. Stróże – Jasło)
Prędkość maksymalna	100[2] km/h
Oznaczenie linii 108 na budynku stacji Uherce
Historia
Rok otwarcia	3 września 1872 (Ustrzyki Dolne – Krościenko) 12 listopada 1872 (Nowy Zagórz – Ustrzyki Dolne) 20 sierpnia 1884 (Stróże – Nowy Zagórz)
Rok elektryfikacji	1 grudnia 1988 (Stróże – Jasło)
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   96 ↑ Leluchów 0,585 Stróże 96 → Tarnów S.SR3 619 → Stróże SR4 3,615 Polna 5,860 Szalowa 10,090 Wola Łużańska 14,700 977 14,704 Moszczenica Małopolska 19,907 979 110 ← Gorlice 20,232 Gorlice Zagórzany 23,191 Libusza Ppnig (bocz.sz.) 23,910 droga powiatowa[3] 24,132 Libusza 27,479 Biecz Biecz Obwodnica Biecza 28 30,267 ↑ ↓ 31,016 Siepietnica 35,012 Skołyszyn 39,154 Przysieki → linia do Gamratu 43,828 Jasło Niegłowice Jasło ul. Wojska Polskiego992 45,820 Jasło 106 → Rzeszów Główny 618 → Jasło Towarowa 48,205 Sobniów (podg) 51,164 Gliniczek 54,007 Tarnowiec 57,602 Jedlicze Męcinka Zpre (bocz.sz.) 58,172 Jedlicze Męcinka 60,511 Jedlicze 64,333 Krosno Turaszówka 66,231 Krosno Polanka Krosno ul. Podkarpacka28 68,258 Krosno 70,031 Krosno Hsgi (bocz.sz.) Krosno ul. Lwowska991 70,481 Krosno Miasto 75,707 Targowiska 78,308 Widacz 81,478 Wróblik Szlachecki 83,479 Milcza 87,736 Besko 92,426 Zarszyn 94,678 Długie 97,943 Nowosielce 103,645 Sanok Dąbrówka 106,874 Sanok Miasto 107,922 Sanok 113,256 Nowy Zagórz 114,446 Zagórz ZUT (bocz.sz.) 107 ← Łupków 617 ← Zagórz 117,707 Załuż 120,805 Łukawica Ppd (bocz.sz.) 121,744 Lesko Łukawica 124,882 Jankowce 128,074 Uherce Tunel 130,251 Uherce 133,521 Olszanica 141,679 Ustianowa Obóz Szybowcowy 147,305 Ustianowa Górna (bocz.sz.) 149,655 Ustrzyki Dolne 157,747 Krościenko 161,074 ↑ Polska 161,074 Granica Państwa (PL/UA) 161,074 ↓ Ukraina ↓ Sambor – Starzawa
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa nr 108 Stróże – Krościenko (– Chyrów) – częściowo zelektryfikowana, jednotorowa linia kolejowa o długości 160,489 km położona w południowo-wschodniej Polsce.

Historia

Linię zbudowano w XIX wieku z polecenia władz Austro-Węgier. W 1872 r. powstał odcinek od współczesnego rozjazdu z linią 107 do obecnej granicy państwa, jako część Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej. Pozostałą część linii zbudowano w 1884, w ramach Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.

W 1938 roku obecna linia kolejowa wchodziła w skład drugorzędnej linii kolejowej nr 139 (Sucha – Stanisławów)^[4].

W latach 1945–1951 stacją końcową po polskiej stronie była Olszanica, ponieważ dalszy odcinek linii znalazł się na terenie ZSRR. Po zmianie przebiegu granicy z ZSRR w 1951 roku pociągi zaczęły ponownie docierać do Ustrzyk Dolnych i Krościenka.

1 grudnia 1988 zelektryfikowano odcinek Stróże – Jasło oraz otwarto zelektryfikowaną łącznicę nr 619 w Stróżach (w niektórych źródłach za datę budowy łącznicy przyjmuje się 1986 rok)^[4][5].

W 2017 roku na odcinku Stróże – Wola Łużańska wyremontowanych zostało 9 przejazdów kolejowo-drogowych^[6].

W listopadzie 2018 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały z Przedsiębiorstwem Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie umowę na remont odcinka Wola Łużańska – Gorlice Zagórzany, obejmujący m.in. 16 przejazdów kolejowo-drogowych oraz tory na 10 km szlaku^[6]. Jednocześnie reaktywowano ruch pociągów pasażerskich na odcinku Targowiska – Sanok – Zagórz, gdzie od poniedziałku do soboty kursują 4 pary pociągów regio w relacji Jasło – Sanok, w tym 2 wydłużone do stacji Zagórz, uzupełniane przez 2 pary pociągów Sanok – Komańcza i 1 para w relacji Sanok – Zagórz. Na linii kursują zarówno pociągi regio spółki Polregio jak i TLK spółki PKP Intercity (obsługiwane przez SKPL Cargo), które w sezonie były wydłużane do Łupkowa^[7]. Pociągi regio kursują w relacji Jasło – Sanok i Jasło – Zagórz i są skomunikowane na stacjach Sanok i Zagórz z pociągami do Komańczy. W niedziele kursują studenckie pociągi do Komańczy w liczbie 2 par uzupełnianych przez wieczorną parę Jasło – Sanok, skomunikowaną z pociągiem Kolei Małopolskich na stacji Jasło^[8].

W przyszłości planowana jest rewitalizacja oraz elektryfikacja linii kolejowej nr 108 do Krościenka oraz budowa łącznicy Jedlicze – Szebnie^[9].

28 lutego 2022 w związku z inwazją Rosji na Ukrainę spółka PKP Polskie Linie Kolejowe podjęła decyzję o szybkiej naprawie linii kolejowej nr 108 na odcinku Uherce – Krościenko w celu pomocy uchodźcom z Ukrainy^[10]. Pomimo prac pierwszy pociąg z Krościenka do Tarnowa, obsługiwany jednostką SA140, 3 marca 2022 wykoleił się między Ustianową a Olszanicą^[11]. Po dokonaniu niezbędnych napraw, ruch od granicy państwa w Krościenku do Uherców wznowiono 24 marca 2022 (zarówno pociągi Polregio, jak i SKPL)^[12].

Ruch pociągów

Na odcinku Stróże – Biecz do 31 maja 2010 kursowały dwie pary pociągów regio, a następnie linia była obsługiwana przez zastępczą komunikację autobusową. Od 12 grudnia 2010 autobus wjeżdżał do Gorlic. Wraz z wprowadzeniem rozkładu jazdy na rok 2012 całkowicie zlikwidowano połączenia pasażerskie na tej trasie.

Szlak Biecz – Jasło od 1 stycznia 2010 roku do 31 marca 2016 roku był całkowicie wyłączony z ruchu pasażerskiego. 1 kwietnia 2016 roku zdecydowano o przywróceniu ruchu pasażerskiego na odcinku Jasło – Gorlice przez stację Gorlice Zagórzany^[13].

Na odcinku Jasło – Zagórz obecnie odbywa się ruch pasażerski i towarowy. W lutym 2013 roku PKP PLK zapowiedziały definitywne wyłączenie z eksploatacji od grudnia tegoż roku odcinka Nowy Zagórz – Krościenko, co w odpowiedzi na zapytanie poselskie nr 4402 w dniu 12 czerwca 2013 roku potwierdził podsekretarz stanu Ministerstwa Transportu Andrzej Massel. 15 grudnia 2013 PKP PLK definitywnie wyłączyły z eksploatacji odcinek Nowy Zagórz – Krościenko. Od 1 maja 2015 roku na odcinku Nowy Zagórz – Krościenko odbywa się ruch drezynowy (drezyny rowerowe)^[14]. 28 lutego 2022 PKP PLK rozpoczęły doraźne przywracanie przejezdności odcinka od Uherzec Mineralnych do przejścia granicznego w Krościenku w celu umożliwienia przejazdu pociągów ewakuacyjnych z uchodźcami z Ukrainy, którzy gromadzą się na granicy w wyniku inwazji Rosji na Ukrainę^[10]. Pociągi miały być obsługiwane przez zespoły trakcyjne DM90 przewoźnika SKPL Cargo i kursować wahadłowo na odcinku Sanok – Krościenko^[10][15]. 3 marca rozkład jazdy dla SKPL Cargo został cofnięty, a jednocześnie wahadło na przywróconym do eksploatacji odcinku zaplanowano do obsługi przez składy SA140 przewoźnika Polregio zamówione przez marszałka województwa Podkarpackiego^[16]. Tego samego dnia po godz. 15:30 pierwszy zamówiony skład w drodze powrotnej z uchodźcami na pokładzie wykoleił się na odcinku Ustrzyki Dolne – Uherce w pobliżu Ustjanowej^[17][18][19].

W sezonach letnich i zimowych do 12 grudnia 2009 roku na linii kursowały pociągi pospieszne do Gdyni, Warszawy i Katowic, przy czym te dwa ostatnie na stacji w Jaśle zmieniały kierunek jazdy i podążały dalej linią kolejową nr 106 w stronę Rzeszowa.

Na linii nie kursował nigdy pociąg przemierzający całą linię bezpośrednio ze Stróż do Krościenka. Najdalej bez przesiadki – pociągiem kończącym bieg w Zagórzu lub Łupkowie – można było dojechać do Sanoka.

Od 15 grudnia 2014 roku na odcinku trasy od Jasła przez Krosno i Sanok do Zagórza kursował codziennie pociąg TLK spółki PKP Intercity, przy czym w rozkładzie 2016/2017 ograniczono kursowanie do sobót i niedziel. Z kolei pociągi regio spółki Polregio kursują codziennie na odcinku Jasło – Targowiska i weekendowo do Komańczy, a od rozkładu 2016/2017 sezonowo do stacji Medzilaborce^[20]. W 2017 roku nastąpiło przywrócenie kursowania pociągów regionalnych na odcinku Stróże – Gorlice Zagórzany – Jasło. Połączenie w postaci pociągów studenckich z Krakowa do Jasła obsługują w piątki i niedziele Koleje Małopolskie^[21]. Ciągle brakuje codziennych pociągów regionalnych na powyższym odcinku.

W 2018 roku uruchomiono pociągi regio studenckie w piątki i niedziele ze stacji Gorlice do stacji Rzeszów Główny; połączenie to nadal funkcjonuje w piątki, w niedziele dojazd z przesiadką w Jaśle. Od 1 marca 2023 roku zostały wznowione regularne połączenia relacji Sanok – Ustrzyki Dolne, w postaci 3 par pociągów w dni robocze (w dni wolne tylko w okresie wakacji), które obsługuje przewoźnik SKPL Cargo na zlecenie Polregio^[22]

Stan techniczny

Ze względu na pogarszający się stan techniczny linii kolejowej i niekonkurencyjne czasy przejazdu, linia kolejowa jest marginalizowana przez przewoźników pasażerskich. W 2013 roku dokonano pierwszych prac modernizacyjnych na odcinku Jasło – Jedlicze oraz Nowosielce – Sanok. Wymieniono ponad 16 km torów, przebudowano 24 mosty przepusty, 19 przejazdów kolejowo-drogowych oraz 2 perony na przystankach Gliniczek i Jedlicze Męcinka, dzięki czemu prędkość rozkładowa wzrosła do 80 km/h^[23]. Mówi się także o konieczności połączenia linii kolejowej nr 106 z linią kolejową nr 108 bezkolizyjną łącznicą omijającą stację Jasło, co pozwoliłoby na skrócenie czasu jazdy. Rozpatrywane są 3 warianty budowy. Wariant I Szebnie – Przybówka przewiduje budowę mostu na rzece Jasiołka, wariant II Moderówka – Męcinka przewiduje budowę tunelu, a wariant III Krosno Turaszówka – Przybówka to budowa nowej linii wzdłuż rzeki Wisłok^[24]. Na początkowym odcinku Stróże – Wola Łużańska oraz Wola Łużańska – Gorlice Zagórzany konieczne było wprowadzanie licznych ograniczeń prędkości. 11 kwietnia 2018 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiła przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej i robót budowlanych, mających na celu utrzymanie przejezdności i przywrócenie parametrów eksploatacyjnych. W ich wyniku prędkość ze Stróż do Woli Łużańskiej wzrosła z 40 do 60 km/h^[25]. 24 września 2018 rozstrzygnięto przetarg na remont odcinka Wola Łużańska – Gorlice Zagórzany, mający również na celu utrzymanie przejezdności i przywrócenie parametrów eksploatacyjnych. W ich wyniku prędkość wzrośnie do 100 km/h^[26][27][28].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Fotogaleria z przejazdu linią kolejową 108
• Połączenia Stróże – Biecz (pol.)
• Połączenia Jasło – Zagórz (w tym do Chyrowa) (pol.)
• Połączenia Jasło-Chyrów (przez Krościenko) (pol.)
• Tabela SRJP nr 131 dla odcinka Stróże – Nowy Zagórz (tabela do Zagórza) (pol.)
• Tabela SRJP nr 133 dla odcinka Sanok – Krościenko (tabela do Chyrowa) (pol.)