Spółgłoska boczna półotwarta podniebienna dźwięczna
Numer IPA | 157 | |||
---|---|---|---|---|
ʎ | ||||
Jednostka znakowa | ʎ | |||
Unikod | U+028e | |||
UTF-8 (hex) | ca 8e | |||
Inne systemy | ||||
X-SAMPA | L | |||
Kirshenbaum | l^ | |||
IPA Braille↗ | ⠦⠽ | |||
Przykład | ||||
informacje • pomoc | ||||
| ||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Spółgłoska boczna półotwarta podniebienna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego. W systemie IPA oznaczana jest symbolem [ʎ] (odwróconą literą y), a w X-SAMPA symbolem [L].
Artykulacja
- powietrze jest wydychane z płuc — jest to spółgłoska płucna egresywna
- podniebienie miękkie i języczek blokują wejście do nosa — jest to spółgłoska ustna
- środkowa część języka dotyka podniebienia twardego — jest to spółgłoska podniebienna
- czubek języka przylega ściśle do dziąseł, ale wydychane powietrze przepływa po bokach języka — jest to spółgłoska boczna
- powietrze przepływa przez jamę ustną bez turbulencji — jest to spółgłoska półotwarta
- więzadła głosowe drżą - jest to zasadniczo spółgłoska dźwięczna, choć wariant bezdźwięczny może się pojawiać w otoczeniu spółgłosek bezdźwięcznych, np. w wyrazie myślcie.
Występowanie
Język włoski
W języku włoskim, spółgłoska /ʎ/ jest realizowana jako spółgłoska dziąsłowo-podniebienna i może być oznaczana symbolem [ʎ̝]. W wielu akcentach języka włoskiego jest ona również spółgłoską szczelinową, która nie posiada specjalnego symbolu w notacji IPA[1]. W nagłosie, spółgłoska /ʎ/ jest zawsze krótka, a w śródgłosie zawsze długa. Dodatkowo w języku włoskim spółgłoska /ʎ/ kontrastuje z inną spółgłoską boczną, mianowicie /l/. Parą minimalną są dla przykładu wyrazy paglia /ˈpaʎːa/ oraz palla /ˈpalːa/[2].
W ortografii języka włoskiego, fonem ten symbolizuje trójznak gli.
Przykłady
- w języku ajmara: llaki [ʎaki], „smutny”
- w języku hiszpańskim: lluvia [ˈʎuβja], „deszcz”
- w języku katalońskim: lluna [ˈʎunǝ], „Księżyc”
- w języku keczua: allin [ˈaʎin], „dobry”
- w języku macedońskim: љубов [ʎubov], „miłość”
- w języku nowogreckim: λιακάδα [ʎaˈkaða], „światło słońca”
- w języku portugalskim: olho [ˈoʎu], „oko”
- w języku serbskochorwackim: odijeljen [ˈodijeːʎen], „rozdzielony”
- w języku słowackim: roľa [ˈrɔʎa], „rola”
- w języku włoskim: paglia [ˈpaʎːa], „słoma”[2]
Przypisy
- ↑ Ashby 2011 ↓, s. 64.
- ↑ a b Krämer 2009 ↓, s. 47.
Bibliografia
- Patricia Ashby: Understanding Phonetics, Understanding Language series. Routledge, 2011. ISBN 978-0-340-92827-1.
- Martin Krämer: The Phonology of Italian. OUP Oxford, 2009. ISBN 978-0-19-929079-6.
- p
- d
- e
wargowe | przedniojęzykowe | tylnojęzykowe | laryngalne | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
dwuwar- gowe | wargowo- zębowe | językowo- wargowe | zębo- we | przednio- językowo- dziąsłowe | zadziąs- łowe | z retroflek- sją | podnie- bienne | miękko- podnie- bienne | języcz- kowe | gardłowe / nagłośniowe | krtaniowe | |||||||||||||||
nosowe | m̥ | m | ɱ | n̼ | n̥ | n | ɳ̊ | ɳ | ɲ̊ | ɲ | ŋ̊ | ŋ | ɴ | |||||||||||||
zwarte | p | b | p̪ | b̪ | t̼ | d̼ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | ɡ | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||||
syczące zwarto-szczelinowe | ts | dz | t̠ʃ | d̠ʒ | ʈʂ | ɖʐ | t̠ɕ | d̠ʑ | ||||||||||||||||||
niesyczące zwarto-szczelinowe | pɸ | bβ | p̪f | b̪v | t̪θ | d̪ð | tɹ̝̊ | dɹ̝ | t̠ɹ̠̊˔ | d̠ɹ̠˔ | cç | ɟʝ | kx | ɡɣ | qχ | ʡʢ | ʔh | |||||||||
syczące szczelinowe | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ɕ | ʑ | ||||||||||||||||||
niesyczące szczelinowe | ɸ | β | f | v | θ̼ | ð̼ | θ | ð | θ̠ | ð̠ | ɹ̠̊˔ | ɹ̠˔ | ɻ˔ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | h | ɦ | |||
półotwarte | ʋ̥ | ʋ | ɹ̥ | ɹ | ɻ̊ | ɻ | j̊ | j | ɰ̊ | ɰ | ʔ̞ | |||||||||||||||
uderzeniowe | ⱱ̟ | ⱱ | ɾ̼ | ɾ̥ | ɾ | ɽ̊ | ɽ | ɢ̆ | ʡ̆ | |||||||||||||||||
drżące | ʙ̥ | ʙ | r̥ | r | ʀ̥ | ʀ | ʜ | ʢ | ||||||||||||||||||
boczne zwarto-szczelinowe | tɬ | dɮ | ʈɭ̊˔ | cʎ̝̊ | kʟ̝̊ | ɡʟ̝ | ||||||||||||||||||||
boczne szczelinowe | ɬ | ɮ | ɭ̊˔ | ɭ˔ | ʎ̝̊ | ʎ̝ | ʟ̝̊ | ʟ̝ | ||||||||||||||||||
boczne półotwarte | l̥ | l | ɭ̊ | ɭ | ʎ̥ | ʎ | ʟ̥ | ʟ | ʟ̠ | |||||||||||||||||
boczne uderzeniowe | ɺ | ɭ̆ | ʎ̆ | ʟ̆ |
dwuwar- gowe | wargowo- zębowe | zębowe | przednio- językowo- dziąsłowe | zadziąs- łowe | z retroflek- sją | podnie- bienne | miękko- podnie- bienne | języcz- kowe | gardło- we | krtaniowe | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ejektywne | zwarte | pʼ | tʼ | ʈʼ | cʼ | kʼ | qʼ | ʡʼ | |||||||||||||||
zwarto- szczelinowe | t̪θʼ | tsʼ | t̠ʃʼ | ʈʂʼ | kxʼ | qχʼ | |||||||||||||||||
szczelinowe | ɸʼ | fʼ | θʼ | sʼ | ʃʼ | ʂʼ | ɕʼ | xʼ | χʼ | ||||||||||||||
boczne zwarto- szczelinowe | tɬʼ | cʎ̝̊ʼ | kʟ̝̊ʼ | ||||||||||||||||||||
boczne szczelinowe | ɬʼ | ||||||||||||||||||||||
mlaski | nieprzydechowe/ dźwięczne | ʘ | ʘ̬ | ǀ | ǀ̬ | ǃ | ǃ̬ | ǃ˞ | ǃ̬˞ | ǂ | ǂ̬ | ◌ˀ | |||||||||||
nosowe | ʘ̃ | ǀ̃ | ǃ̃ | ǃ̃˞ | ǂ̃ | ◌̃ˀ | |||||||||||||||||
boczne | ǁ | ǁ̬ | |||||||||||||||||||||
boczne nosowe | ǁ̃ | ||||||||||||||||||||||
iniektywne | ɓ̥ | ɓ | ɗ̥ | ɗ | ᶑ̥ | ᶑ | ʄ̊ | ʄ | ɠ̊ | ɠ | ʛ̥ | ʛ |
|
|