Tiếng Ewe

Tiếng Ewe (Èʋe hoặc Èʋegbe [èβeɡ͡be])^[4] là ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Niger-Congo được nói ở Togo và đông nam Ghana bởi khoảng 4,5 triệu người (ngôn ngữ thứ nhất) và hơn một triệu người (ngôn ngữ thứ hai). Tiếng Ewe là thành viên nhóm ngôn ngữ Gbe (bao gồm tiếng Fon ở Bénin). Giống nhiều ngôn ngữ châu Phi, tiếng Ewe là ngôn ngữ có thanh điệu.

Học giả người Đức gốc Phi Diedrich Hermann Westermann đã xuất bản nhiều từ điển và ngữ pháp tiếng Ewe và một số ngôn ngữ Gbe khác. Các nhà ngôn ngữ học khác đã có nghiên cứu tiếng Ewe và các ngôn ngữ liên quan chặt chẽ khác bao gồm Gilbert Ansre (thanh điệu, cú pháp), Herbert Stahlke (hình thái, thanh điệu), Nick Clements (thanh điệu, cú pháp), Roberto Pazzi (nhân chủng học, từ điển học), Felix K. Ameka (ngữ nghĩa học, ngôn ngữ học nhận thức), Alan Stewart Duthie (ngữ nghĩa, ngữ âm), Hounkpati B. Capo (phát âm, ngữ âm), Enoch Aboh (cú pháp) và Chris Collins (cú pháp).

Phương ngữ

Một số phương ngữ thường gộp vào tiếng Ewe ('Vhe') là Aŋlɔ, Tɔŋu (Tɔŋgu), Avenor, Agave, Evedome, Awlan, Gbín, Pekí, Kpándo, Vhlin, Hó, Avɛ́no, Vo, Kpelen, Vɛ́, Danyi, Agu, Fodome, Wancé, Wací, Adángbe (Capo).

Tình trạng

Tiếng Ewe là ngôn ngữ quốc gia của Togo và Ghana.

Nguồn tham khảo

Tài liệu

• Ansre, Gilbert (1961) The Tonal Structure of Ewe. MA Thesis, Kennedy School of Missions of Hartford Seminary Foundation.
• Ameka, Felix Kofi (2001) 'Ewe'. In Garry and Rubino (eds.), Fact About the World's Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present, 207-213. New York/Dublin: The H.W. Wilson Company.
• Clements, George N. (1975) 'The logophoric pronoun in Ewe: Its role in discourse', Journal of West African Languages 10(2): 141-177
• Collins, Chris. (1993) Topics in Ewe Syntax. Doctoral Dissertation, MIT.
• Capo, Hounkpati B.C. (1991) A Comparative Phonology of Gbe, Publications in African Languages and Linguistics, 14. Berlin/New York: Foris Publications & Garome, Bénin: Labo Gbe (Int).
• Pasch, Helma (1995) Kurzgrammatik des Ewe Köln: Köppe.
• Westermann, Diedrich Hermann (1930) A Study of the Ewe Language London: Oxford University Press.

Liên kết ngoài

• Basic Ewe for foreign students Lưu trữ 2012-09-17 tại Wayback Machine Institut für Afrikanistik der Universität zu Köln
• https://web.archive.org/web/20111118234109/http://www.uni-koeln.de/phil-fak/afrikanistik/sprachen/ewe/ Ewe being taught at University of Cologne (Institute for African Studies Cologne)
• Ewe Basic Course Lưu trữ 2017-10-11 tại Wayback Machine by Irene Warburton, Prosper Kpotufe, Roland Glover, and Catherine Felten (textbook in Portable Digital Format and audio files in MP3 format) at Indiana University Bloomington's Center for Language Technology and Instructional Enrichment (CELTIE).
• Articles on Ewe (Journal of West African Languages)
• The Ewe language at Verba Africana
• Ewe alphabet and pronunciation page at Omniglot
• Free virtual keyboard for Ewe language at GhanaKeyboards.Com
• [2] Recordings of Ewe being spoken.
• My First Gbe Dictionary Online Gbe(Ewe)-English Glossary
• PanAfriL10n page
• Ewe IPA
• Ewe online grammar; in French. Apparently the text of Grammaire ev̳e: aide-mémoire des règles d'orthographe de l'ev̳e by Kofi J. Adzomada, 1980.
• Nuseline's Ewe-English Dictionary
• Biblia Le Internet Dzi; online bible in Ewe language by Jehovah's Witnesses

Bản mẫu:Ngữ hệ Niger-Congo