Neccariyye

İtikadî mezhepler
Makale serilerinden

İnanç Esâsları Allah'ın Birliği (Tevhid) • Melekler • Kitâplar • Peygamberler • Kıyâmet • Ahiret • Kaza ve Kader
İ'tikadî mezhepler İslâm'da İ'tikadî mezhepler • Asarî (Eserler) • Selefîyye (Hanbelîler) • Şeyhû'l-İslâm İbn-i Teymiyye • Ghulat Selefîyye • Vahhâbîler • Ehl-i Hadis • Cebriyye • Cebriye-i Hâlisa • Cebriye-i Mutavassita • Eş'ârîyye • Bâkıllânîyye • Gazzâlîyye • Bâtınî-Eş'arilik • Sünnilik Tarikat • Mâtürîdîyye • Kaderiyye • Cuhenîyye (Irak Kolu) • Dımeşkîyye (Şam Kolu) • Mutezile • Vâsılîyye • Huzeylîyye • Nazzâmîyye • Hâitıîyye • Bişrîyye • Mâ’merîyye • Muzdârîyye • Sumâmîyye • Hişâmîyye • Câhizıyye • Hayâtıyye • Cûbbâîyye • Befşem’îyye • Ghulat Mutezile • Hâbitîyye • Hımârîyye • Bâtınî-Mutezile • Müteşeyyî’ Tarikat • Mürcie • Sünni Mürcie • Bid'atçı Mürcie • Kerrâm’îyye • Neccâr’îyye • Müşebbihe (Antropoteizm) • Hulmân’îyye • Mücessime (Hulûl) • Ebû Müslim Horasânî • Sinbâd’îyye • El-Mukanna Babekiyye • Hattâbiyye • Bezîgîyye • Muammerîyye • Umeyrîyye • Mufaddalîyye • Muhammise • Cevâlikîyye • Rum Abdalları • Bâtınîyye (Meymûn el-Kaddâh)/Yedicilik • Karmatîyye (Hamdân Kârmat) (Yediciler) • Türkistan Aleviliği (Nâsır Hüsrev) • Tasavvufî-Bâtınîlik (Meymûn el-Kaddâh) • Anadolu Alevîliği • Alevî Tarikat • İbâhîler • Arap Aleviliği (Nusayrîler) • Dürzîlik (Hâkim bi-EmrʿAllâh) • Haşhaşiler (Hasan Sabbah) • Babailik (Baba İlyâs Horasanî) • Kızılbaş • Hurûfîlik (Fadl’Allah Yezdânî) • Bektâşîlik (Balım Sultan) Kaynak: Muhammed Ebû Zehra, İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi, Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.
Siyâsî ve Fıkhî mezhepler İslâm'da Siyâsî ekôller ve fıkhî mezhepler • Şîʿa-i Muhlîsîn: Sünnilik ve Zeydilik • Şîʿa-i Ulâ (Sünnilik) • Hanefîlik • Malikîlik • Şafiîlik • Zâhîrîler • Davud el İsbehani • İbn Hazm • Hanbelîlik • Selef-i Salihin • Takiy’ûd-Dîn İbn-i Teymiyye • Ghulat Selef’îler • Vahhabilik • Zeydîlik • Betr’îyye/Sâlih’îyye • Cerîr’îyye/Süleyman’îyye • Yemen Zeydiliki • Kâsım’îyye • Hadâv’îyye • Muhteria • Mutarrif’îyye • Alavîler • Hasan el-Utruş • Kâsım’îyye • Ghulat Zeyd’îyye • Cârûd’îyye • Nâim’îyye • Ya'kûb’îyye • Hariciler • Ezarikâ • Sufr’îyye • Necedât • Acrâd’îyye • İbâz’îyye • Ghulat Hariciler • Yezîd’îyye • Meymûn’îyye • Galiyye • Sebe’îyye (Abdullah bin Sebe) • Hattâbiyye (Ebû’l-Hattâb el-Esedî) • Bezîg’îyye • Keysân’îyye • Muhtar es-Sekafi/Keysân’îyyet-ûl-Hullas • Hâşim’îyye • Harb’îyye • Muâv’îyye/Cennâh’îyye • Hâris’îyye • Beyân’îyye • Ravendiyye • Rizamiyye • Ebû Müslim Horasânî • Sinbâd • Berkûk’îyye • Havâl’îyye • Muhammira • El-Mukanna • Hurremiyye • Babekiyye • Babek Hürremi • Kızılbaş • Kûl’îyye • İshâk et-Türk’îyye • Riyâh’îyye • Kerbiyye • Bâtınîlik (Meymûn el-Kaddâh) • Hallâc’îyye • Hulûl’îyye • Alevîler (Tasavvufî-Bâtınîlik) • Hulmân’îyye • Karmatîlik • Ebû Saʿid’îyye • Cennâb’îyye • Ghulat Ezoterizmyye (Bâtınîlik) • Ahmed bin el-Keyyâl bin el-Khasibî • Hâkim’îyye (Dürzîlik) • Haşhaşiler (Alamut Kalesi) • İmamiye (Şiilik öğretisi): İsmaililik ve İsnâaşeriyye • İmamiye (Şiilik öğretisi)-i Seb’îyye (İsmaililik)/Yedicilik • Yediciler (Yediciler) • Mustâ‘lîler (Mustali fıkhı) • Hafızilik • Tâyyîb’îyye (Tayyib Ebu'l-Kasım) • Davudî İsmailîlik • Süleymanî İsmaililik • Alavî Buhra • Kutbî Buhra • Nizarîlik (Nizari fıkhı) • İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye/İmamet (İsnâaşeriyye öğretisi) • Caferilik • Ahbâr’îyye • Usûl’îyye • Alevilik • Ghulat İmamiyye • Mûgır’îyye • Mansûr’îyye • Azâkıra • Albâ’îyeyye (Ulyâ’îyye) • Zemm’îyye • Ayn’îyye • Mim’îyye • Sîn’îyye • Muhammise • Şûray’îyye • Gurâb’îyye • Zübâb’îyye • Nusayr’îyye • Şemânîlik’den İslam’e bağlananlar • Babailik • Vefâ’îyye • Kızılbaş • Çepniler • Tahtacılar • Baba Rasûl (İlyâs’îyye) • Sarı Saltık Baba (Saltuk’îyye) • Behlül Baba • Aybek Baba • İshâk Baba (İshâk’îyye) • Burak Baba (Burak’îyyûn) • Lokman Baba (Yesevilik) • Haydar Baba (Haydarîlik) • Hacı Bektâş (Bektaşilik) • Balım Sultan (Dedebabalık) • Demir Baba (Âli’îyye) • Harabâti Baba (Harabât’îyye) • İslam’dan çıkan Dinler • Haşhaşiler • Ali-İlahilik • Nusayrilik • Dürzîlik • Hurûfilik (Hurûfilik) • Nûktâvîlik (Noktacılık) • Dîn-i İlâhî • Şeyhîlik (Ahisâ’îyye) • Babilik (Ali Muhammed Şirazi) • Ezelî Bâbîler (Subh Ezel) • Bahâîlik (Bahâ’ûl-Lâh) • Ahmedîlik • İslam dışı dinler • Zerdüştlük • Zurvanizm Mazdekçilik • Mani dini • Budizm • Sâbiîlik • Nebatiler • Luviler • Hitit mitolojisi • Yezdânizm • Ehl-i Hak • Yezîdîler • Işıkçılık Kaynak: Mustafa Öz, Mezhepler Tarihi ve Terimleri Sözlüğü, Ensar Yayıncılık, İstanbul, 2011.
Ayrıca bakınız Tasavvuf • İslam felsefesi • Gnostisizm • Panenteizm • Şaman • Şamanizm • Tengricilik • Totemizm • Animizm • Sembolizm •
g t d

Akide
Makale serilerinden

İslam'ın beş şartı Şehit Namaz Oruç Zekât Hac
Sünnilik¹ İmanın Altı Şartı Allah Melekler Kutsal Kitap Peygamber Kıyamet Ahiret Kaza ve Kader
Şiilik² İsnâaşeriyye İlkeleri Tevhîd İlahi Adalet Peygamber İmamet Kıyamet Uygulamalar Namaz Oruç Zekât Hac Hums Cihat İyiliği emretmek Kötü olanı yasaklamak Tevella Teberru İsmaililik Yedi Şart Velâyet Taharet Namaz Zekât Oruç Hac Cihat
Hariciler³ İslam'ın Altıncı Şartı
Akaîd ekôlleri Cebr’iyye İbn Safvan Kader’iyye Mu'tezile Mürcie Âsârî Eş'ariyye Ebü'l Hasan Eş'arî El-Bakıllani El-Gazzâlî Mâtürîdîyye El-Mâtürîdî Bâtın’îyye Selefîyye İbn Teymiye İbn Kayyim
¹ Ahmedîlik ve Vahhabilik de dahil ² Alevilik, Dürzîlik ve Nusayrilik de dahil ³ İbadilik de dahil
g t d

Neccariyye;^[1] El Hüseyin bin Muhammed en-Neccar,^[2] tarafından kurulan bir İslam dini itikadi mezhebinin adıdır. Mezhebin kurucusu En-Neccar, Abbasi halifesi Me'mun devrinin bir kelamcısı olup 844 senesinde ölmüştür. Şehristanî ve Râzî gibi alimler bu mezhebi Cebriyeci olarak göstermişlerdir. Bu mezhep mensupları bazı bakımlardan Eşariye'ye bazı bakımlardan da Mutezile'ye uymuşlardır.

İman tanımı

Allah'ı, melekleri, peygamberleri, farzları bilmek ve bunları kalple tasdik ederek dille söylemek iman etmek demektir. Bunlardan birini bilmeyen veya tasdik edip de dille söylemeyen kafirdir.

Alt fırkaları

Neccariye mezhebi mensupları bazı meselelerdeki ihtilafları yüzünden çeşitli kollara ayrılmışlardır. Bunlardan en meşhurları ise şunlardır:

Muhammed bin Îsâ el-Burgūs'a mensup olanların oluşturduğu - Bergusiyye^[3]
Ebû Abdullah İbnü’z-Za‘ferânî'ye mensup olanların oluşturduğu - Za‘ferânîyye''^[4]
Seleflerinin anlayamadığı şeyleri bildiklerini iddia eden - Müstedrekiyye^[5]

İtikâdi görüşleri

İman anlayışında konusunda Mürcie'ye yakın, insan fiilleri hususunda ise Cebriye itikadî mezhebinden olduğu kabul edilmektedir.^[1]

Eşariye'ye uydukları hususlar

Fiilleri yaratan Allah'tır. Cüz-i iradeyle onları kazanan ise insandır.
İstitaa fiille beraberdir.
Alemde ancak Allah'ın dilediği şey hadis olur.
Allah'ın günahları affetmesi caizdir.

Mutezile'ye uydukları hususlar

Allah'ın ilim, kudret, irade, hayat, semi ve basar sıfatları yoktur.
Kuran mahluktur.
Allah gözle görülemez.

Kaynakça

^ ^a ^b "MUSTAFA ÖZ, TDV İslâm Ansiklopedisi, NECCÂRİYYE, 32. cilt, s. 482-483, İstanbul, 2006". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020.
^ "MUSTAFA ÖZ, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Muhammed b. Abdillâh en-Neccâr er-Râzî, 32. cilt, s. 481-482, İstanbul, 2006". 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.

İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

İslam ilâhiyatı

Alanlar - İlahiyatçılar - Kitaplar

Alanlar	Akide Akıl ('Aql) Astronomi Kozmoloji Eskatologya Ahlak Kelâm Fıkıh Mantık Metafizik Doğa felsefesi Barış Eğitim Felsefesi
İlahiyatçılar	Muhammed bin Hanefiyye Hasan-ı Basri Kâsım bin Muhammed Zeynelâbidîn Muhammed el-Bakır Zeyd bin Ali Ca'fer es-Sâdık İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe Mâlik bin Enes Muhammed bin Abdullah el-Mehdi Şafii Ahmed bin Hanbel Davud el İsbehani İbn Hazm Ebu Yusuf Vâsıl bin Atâ Amr bin Ubeyd Kadı Abdülcebbar Kindî Tirmizî El-Eş'ari Mâtürîdî Gazzâlî Şehristanî Hâkim et-Tirmizî Râzî El-Cahiz El-Mesûdî El-Cübbaî El-Dahabi El-Kurtubî el-Belluti Şeyh Müfid Ahmed Yesevî Ahmed Rıza Han Ahmed Sirhindî İbn Kayyim İbn Arabi İbn Kudâme İbn Teymiye el-Şirazi Abdülkâdir Geylânî Abdülhakîm Arvâsî Ebu'l A'lâ el-Mevdudî Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Fazlur Rahman Malik Hacı Bektaş-ı Veli Hacı Bayram-ı Veli Mahmud Hüdayi Murtaza Mutahhari Muhammed Bakir el-Sadr Muhammed Hamidullah Muhammed Hamdi Yazır Muhammed Taki Osmani Nâsır-ı Hüsrev Sadreddin Konevî Said Nursî Şeyh Bedreddin Şeyh Tusi
Önemli kitaplar	Buyruklar (Alevilik) Divan-ı Hikmet (Yesevilik) İhyau Ulumi'd Din (Gazzâlî) Kitâb el-Mecmû (Nusayrilik) Makâlât (Bektaşi inancı) Mesnevî (Mevlevilik) Mektûbât-ı Mevlânâ (Mevlevilik) Mektûbât-ı Rabbânî (Nakşibendilik) Nehсü'l Belâga (Caferilik) Risale-i Nur Hikmet Risaleleri (Dürzîlik) Sünni kitaplar (Buharî • Nesaî • Ebu Davud • Tirmizî • İbn Mace • Müslim İbn Haccâc • El-İrşad • El-Akîdetü't-Tahâviyye) Veçh-i Din (Türkistan Aleviliği)