Çin-Kırgızistan ilişkileri
 | |
 Çin |  Kırgızistan |
|---|---|
Çin-Kırgızistan ilişkileri, Çin ile Kırgızistan ülkeleri arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ikili ilişkileri kapsar.
Tarihçe
20-21. yüzyıl
İkinci Dünya Savaşı sırasında yer almış Çin-Japon Savaşı'na katılmış Kırgızistanlı askerler olmuştur; bunlar Harbin, Dalian ve diğer Çin şehirlerinde Japon İmparatorluğu Silahlı Kuvvetleri [en]'ne karşı savaşmıştır.[1] 1955 yılında Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde bir tiyatroda Bai Mao Nü [en] (白毛女) adında bir operanın gösterilmesiyle Çin operası Kırgızistan'da ilk kez gösterilmiş oldu.[2]
Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Çin Halk Cumhuriyeti Hükûmeti diplomatik ilişkiler kurmak ve sorunlar tartışmak üzere Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan'a heyet gönderdi. Çinli heyetin Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan ile girdiği müzakereler sorunsuz geçmiştir, fakat Kırgızistanlı memurlar ile girilen müzakerelerde sınır anlaşmazlıklarına ilişkin gerginlikler ortaya çıkmıştır.
1992 yılının başında Çin Halk Cumhuriyeti Kırgızistan ile diplomatik ilişkiler kurdu.[3]:73 Bunun ardından iki ülke, sınır anlaşmazlığı sorununu çözmek üzere sınırı birlikte incelemeye anlaştı. Birçok müzakere turundan sonra Çin ile Kırgızistan, 1996 ve 1999 yıllarında sınır anlaşmazlığını çözen anlaşmalar imzaladı.[4]
1996 yılında Kırgızistanlı ekonomist Boris Silayev [en], başkent Bişkek'te Çin ekonomik reformunun önderi Deng Şiaoping'in adını taşıyan bir sokağın olmasını önerdi ve Kırgızistan'ın Çin'in reform ve açılmayla geçirdiği deneyimden öğrenebileceği derslerin olduğunu ileri sürdü.[5]
2010 Güney Kırgızistan olayları sırasında yaklaşık 7 bin yerel Çinli Kırgızistan'ın güneyinde mahsur kalmış veya Kara-Su toptancı pazarındaki konut sahasında sığınmaya mecbur kalmış. Kırgızistan'daki Çin Büyükelçiliği, mahsur kalmış Çinlileri güvenli bölgelere götürmek üzere planlar açıkladı ve Kırgızistan'daki Çin Ticaret Odası, Çinli iş insanlarını korumak üzere bunlar için güvenlik görevlileri ayarladı.[6]
17 Ocak 2019 tarihinde Bişkek'te protestolara patlak verildi. Protestocular, Çin'in Kırgızistan üzerindeki etkisinin durmadan büyümesini protesto etti ve çeşitli konulara dair Kırgızistanlı memurlara yönelik çağrılarda bulundular: Çin'den gelmiş yasadışı göçmenlerin sınırdışı edilmesini, Kırgızistan'ın üstlediği Çin borcunun oranının azaltılmasını, yerel insanların Çinlilerle evlenmelerinin yasaklanmasını ve önceki sene bir Çin şirketinin işlettiği yerel bir enerji santralinin çöküşünün derinlemesine araştırılmasını talep ettiler. Polis 21 göstericiyi tutukladı.[7][8]
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Relations of China and Kyrgyzstan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Çin'in dış ilişkileri
- Çin Kırgızları
- Dunganlar
- Kırgızistan'daki Çinliler [en]
Kaynakça
- ^ 黄锐 (编); 陈瑶 (30 Nisan 2015). "中国驻吉大使慰问吉尔吉斯斯坦二战老战士". 新华网. 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ "苏联吉尔吉斯上演"白毛女"". 中国戏剧 (1). 1956.
- ^ 邢广程 (编); 薛君度 (编); 赵常庆; 孙壮志 (1999). 中国与中亚. 社会科学文献出版社.
- ^ 阿斯卡尔·居努斯 (Mart 2008). "中国与吉尔吉斯斯坦边界演变". 新疆大学学报. 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ 薛白 (编); 夏晓伦 (编); 章斐然; 努尔黑沙 (26 Eylül 2014). "吉尔吉斯斯坦首都有条邓小平大街". 人民网. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2015.
- ^ "吉尔吉斯骚乱 7000华人被困". 中国评论新闻. 14 Haziran 2010. 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015.
- ^ "中国一带一路再添麻烦 吉尔吉斯爆反华示威". BBC中文网. 19 Ocak 2019. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ "最早支持"一带一路" 吉尔吉斯爆反华示威". 香港经济日报. 18 Ocak 2019. [ölü/kırık bağlantı]
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
1 Tayvan (Çin Cumhuriyeti) de facto olarak bağımsız olsa da, Çin Halk Cumhuriyeti bunun üzerinde egemenlik talebinde bulunmaktadır. | ||||||||||||||||
| ||
|---|---|---|
| Amerika |
|  |
| Asya |
| |
| Avrupa |
| |
| Diplomatik misyonlar |
| |
