Dây thần kinh sọ

Các dây thần kinh sọ
Góc nhìn từ phía dưới của não và thân não cho thấy các dây thần kinh sọ (ngoại trừ dây thần kinh số 0). Phiên bản không chú thích xem tại đây.
Latinh	nervus cranialis (số nhiều: nervi craniales)
Gray	subject #195 881
Mã	TA A14.2.00.038
MeSH	Cranial+Nerves

Các dây thần kinh sọ là các dây thần kinh tách ra trực tiếp từ não, đối lập với các dây thần kinh gai tách ra từ tủy gai. Ở người từ trước đến giờ được cho là có tổng cộng 12 đôi dây thần kinh sọ, tuy nhiên theo một số tác giả còn tồn tại thêm một cặp dây thần kinh nữa được đánh số 0. Ba cặp đầu tiên (gồm cả dây 0) tách ra từ đại não, mười cặp còn lại tách ra từ thân não.

Các dây thần kinh sọ đa số đều thuộc hệ thần kinh ngoại biên (HTKNB), ngoại trừ dây sọ II (dây thần kinh thị giác thật ra không phải là một dây thần kinh thực sự mà là một đường thần kinh của gian não dẫn đến võng mạc; cả dây thần kinh thị giác và võng mạc do đó đều là một phần của hệ thần kinh trung ương (HTKTW).^[1] Sợi trục của 12 dây thần kinh còn lại kéo dài ra khỏi não bộ và do đó được coi là thuộc HTKNB.^[2] Các dây thần kinh sọ xác định hai loại nguyên ủy: Nguyên ủy thật là nơi phát xuất ra dây thần kinh (một nhân xám trung ương nếu là vận động, một hạch ngoại biên nếu là cảm giác) và nguyên ủy hư là nơi các dây thần kinh chui vào hoặc thoát ra ở mặt ngoài não và thân não.

Các dây thần kinh sọ ở những động vật có xương sống khác

Các loài động vật có nước ối khác (các loài động vật bốn chân không kể lưỡng cư) có các dây thần kinh sọ tương tự như ở người. Ở các động vật đẻ trứng dưới nước (cá và lưỡng cư). Ngược lại, dây XI và XII không tồn tại như vậy, dây XI tích hợp vào dây X và dây XII được thay thế bởi một số lượng khác nhau các dây thần kinh sống tách từ các đoạn đốt sống hợp lại vào vùng chẩm; dây XI và XII chỉ bắt đầu trở thành các dây thần kinh riêng lẻ ở tổ tiên của các loài động vật có nước ối.

Danh sách các dây thần kinh sọ

Xem thêm

• Nhân thần kinh sọ
• Chẩn đoán dây thần kinh sọ

Chú thích

Hình ảnh thêm

• 
  Minh họa 3 chiều các dây thần kinh sọ (góc nhìn từ dưới lên).

Liên kết ngoài

Animations of cranial nerve input to extraocular muscles can be found here (University of Liverpool Veterinary School).