Tuşpa
Tuşpa (Urartuca: ṭu-uš-pa, Akatça: Turuspa anlamına gelmektedir. Tuşpa ismi Hurrilerin ve Urartu:Bianili halkının Baş Tanrısı Teşup’tan almaktadır), MÖ 9. yüzyıldan yıkılışına kadar Urartular'ın başkentliğini yapan şehir. Şehrin antik kalıntıları; Van ilinde, Van Gölü'nün doğu kıyısında, Van'ın batısında bulunmaktadır.[1] Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir. Urartular’ın ilk başkenti Antik Tuşpa‘dır (Van Kalesi). Bu kaleyi Urartu Kralı I. Sarduri milattan önce 9. yüzyılın ortalarında yaptırmıştır. Hala sağlam bir şekilde bulunan kalenin girişi kuzey batıdadır. Sarduri Burcu (Madır Burcu) bu girişin batısında bulunur. Bu burçta I. Sarduri’nin Asur diliyle yazdırdığı çivi yazılı kitabeler vardır. Van Kalesi’nde Sarduri Burcu’ndan farklı olarak, Analı-Kız Açık Hava Mabedi, Bin Merdivenler, Menua, I. Argişti ve II. Sarduri’nin kaya mezarları, Ana Kaya’ya oyulmuş sur duvarlarının temelleri ve sur duvarları günümüze kadar gelmiştir. [1]
Tarihi
Tuşpa şehri, MÖ 9. yüzyılın ortalarında, Van yakınlarında Urartu kralı I. Sarduri tarafından yaptırılmıştır.[2] Tuşpa'nın olduğu bölge, Urartular'dan sonra Orontid Hanedanı, Ahameniş İmparatorluğu, Selevkos İmparatorluğu, Ermeni Krallığı, Bizans İmparatorluğu, Vaspurakan Krallığı, Selçuklu Hanedanı, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'nin egemenliği altında kalmıştır.
Arkeolojik kazılar
Tuşpa'daki arkeolojik kazılar 1916 yılına Van Kalesi içerisinde "Rus Arkeoloji Derneği" denetiminde yürütülmüştür. Kalenin istinat duvarlarının I. Sarduri tarafından tahkim ettirildiği bu duvarların arasında bulunan Asur dilinde yazılmış olan bir kitabe sayesinde anlaşılmış bulunmaktadır.
| I. Sarduri dönemine ait kale duvarları ve üzerinde kitâbesi | Van kalesi iç hisarları | ||
|---|---|---|---|
| 1916 yılına Van Kalesi içerisinde yapılan arkeolojik kazılar (Rus Arkeoloji Derneği Fotoğrafları) | |||
 |  |  |  |
| Kalenin istinat duvarları | Urartu-Van Kalesi'nde bulunan I. Sarduri dönemine ait Asurca yazılmış olan kitâbe | Kalenin içerisinde sağlam kalan burclardan biri | Kayaların içerisine oyularak yapılmış bir kral odası |
| Yukarıdaki yazıtta: Hiçbir mücadeleden korkmayan evrenin ve Nairilerin güçlü ve ulu kralı Lutipri oğlu Sarduri diyor ki: "Kireçtaşlarıyla bu duvarı buraya diktirdim".[3] | Urartu krallarının ikameti olarak kullanılan bir kraliyet odası. Cenaze ve defin merasimleri bu tip odalarda yapılmaktaydı. | ||
Kaynakça
- ^ "rbedrosian.com/Classic/kvan1.htm". 19 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2011.
- ^ "Tuşpa - Van - biriyilik.com". 3 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2011.
- ^ P. E. Zimansky, Ecology and Empire. The Structure of the Urartian State, Chicago 1985.
Bibliografya
- Belli, Oktay (1989) Van, The Capital of Urartu, Eastern Anatolia, — Istanbul: Net Yaginlar A.Ş. — ISBN 975-479-093-0
 | Van ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
