Sıçramalı evrim
Sıçramalı evrim veya kesintili denge, çoğu türlerin jeolojik tarihlerinde "staz" adı verilen ve bazen milyonlarca yıl süren "durağanlık" veya "yavaşlama" dönemleri boyunca ancak çok az bir evrimsel değişim geçirip genelde "durağan" kaldıklarını öne süren bir evrimsel biyoloji kuramıdır. Önemli bir evrimsel değişiklik olduğunda sıçramalı evrim kuramı, bu değişimlerin ve kladogenez olarak adlandırılan jeolojik anlamda hızlı türleşme ve dallanma olayların çok nadir olarak görüldüklerini öne sürer. Kladogenez, bir türün yavaş yavaş başka bir türe dönüşmesi yerine bir türün iki farklı türe ayrıldığı bir süreci ifade eder.[1]
Sıçramalı evrim çoğunlukla, evrimin anagenez olarak adlanırılan tüm soy çizgileri boyunca yavaş yavaş değişimlerle kademeli ve düzgün bir şekilde gerçekleştiğini öne süren filetik gradualizm teorisinin karşıtı olarak gösterilir. Bu görüşe göre, evrim, genellikle düz ve sürekli bir şekilde görülüyor.
1972 yılında paleontolog Niles Eldredge ve Stephen Jay Gould bir dönüm noktası olan çalışmalarını yayınlayarak bu teoriyi geliştirmişler ve buna sıçramalı evrim ismini koymuşlardır.[2] Onların bu çalışması Ernst Mayr'ın coğrafi türleşme teorisi,[3] Isador Michael Lerner'in gelişimsel ve genetik homeostazi (dengeleşim) teorisi[4] ve bunların yanı sıra kendi ampirik araştırmaları üzerine kurulmuştur.[5][6] Eldredge ve Gould, çoğunlukla Charles Darwin'e atfedilen gradual aşama ve kademelerin fosil kayıtlarda pratik olarak görülmediklerini ve fosil türlerin evrim tarihleri boyunca durağan bir staz döneminin hakim olduğunu öne sürmüşlerdir.
Ayrıca bakınız
- Adaptif radyasyon
- Koinophilia
- Ümit Verici Yaratık Teorisi
- Sıçramalı gradualizm
- Court Jester Hipotezi
Kaynakça
- ^ Gould, Stephen Jay, & Eldredge, Niles (1977). "Punctuated equilibria: the tempo and mode of evolution reconsidered." 24 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Paleobiology 3 (2): 115-151. (p.145)
- ^ Eldredge, Niles and S. J. Gould (1972). "Punctuated equilibria: an alternative to phyletic gradualism" 12 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In T.J.M. Schopf, ed., Models in Paleobiology. San Francisco: Freeman Cooper. pp. 82-115. Reprinted in N. Eldredge Time frames. Princeton: Princeton Univ. Press, 1985, pp. 193-223 22 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Mayr, Ernst (1954). "Change of genetic environment and evolution" 3 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In J. Huxley, A. C. Hardy and E. B. Ford. Evolution as a Process. London: Allen and Unwin, pp. 157-180.
- ^ Lerner, Israel Michael (1954). Genetic Homeostasis. New York: John Wiley.
- ^ Eldredge, Niles (1971). "The allopatric model and phylogeny in Paleozoic invertebrates" (PDF). Evolution. 25 (1). ss. 156-167. doi:10.2307/2406508. JSTOR 2406508. 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2011.
- ^ Gould, S. J. (1969). "An evolutionary microcosm: Pleistocene and Recent history of the land snail P. (Poecilozonites) in Bermuda". Bull. Mus. Comp. Zool. Cilt 138. ss. 407-532.
Konuyla ilgili yayınlar
- Adler, J. ve Carey, J. (1982) "Evrimin Gizemleri"7 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Newsweek, Mart 29, 1982. (İngilizce)
- Brett, C. E., L. C. Ivany, and K. M. Schopf (1996). "Koordineli staz: Genel bir bakış". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 127 (1–4). ss. 1-20. doi:10.1016/S0031-0182(96)00085-5. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) (İngilizce)
- Erwin, D. H. ve R. L. Anstey (1995) Fosil kayıtlarda türleşmeye dair yeni yaklaşımlar. New York : Columbia Üniversitesi Baskıevi. (İngilizce)
Dış bağlantılar
- Opus 20030 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - yazar Stephen Jay Gould (İngilizce)
- Sıçramalı Evrim20 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - yazar Stephen Jay Gould (İngilizce)
- Filetik Gradualizmin Bir Alternatifi: Sıçramalı Evrim12 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - yazarlar Niles Eldredge ve Stephen Jay Gould (İngilizce)
- Kesintili Denge: Evrimleşme Hızı ve Biçimleri Tartışmaları24 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - yazarlar Stephen Jay Gould ve Niles Eldredge (İngilizce)
