Ptolemeusz XIII
władca starożytnego Egiptu | |
Okres | od 51 p.n.e. |
---|---|
Dane biograficzne | |
Dynastia | Ptolemeusze |
Data urodzenia | 61 p.n.e. |
Data śmierci | 47 p.n.e. |
Ojciec | Ptolemeusz XII Neos Dionisos (Auletes) |
Żona | Kleopatra VII |
Ptolemeusz XIII Filopator Filometor (gr. basileus Ptolemaios XIII Theos Philopator III Theos Philometor IV - król Ptolemeusz Bóg Miłujący Ojca Bóg Miłujący Matkę[1]) (ur. 61 p.n.e., zm. 47 p.n.e.) – władca Egiptu z dynastii Ptolemeuszów. Panował w latach 51-47 p.n.e. Jego ojcem był Ptolemeusz XII[2]. Matka nie jest znana.
Życiorys
Pod koniec życia Ptolemeusza XII (od 52 p.n.e.) występował oficjalnie jako współwładca Egiptu[1]. Był młodszym bratem Kleopatry VII[2], z którą po śmierci ojca w 51 p.n.e. ożenił się i dzielił władzę. Pod wpływem regentów: swojego piastuna, eunucha Pothejnosa, nauczyciela, retora Theodetesa z Chios i naczelnego wodza armii królewskiej Achillasa odsunął siostrę od władzy i w 48 p.n.e. zmusił ją do ucieczki do Syrii[2][3].
Wygnana Kleopatra, zebrawszy armię, obległa Peluzjum, na wieść o czym Ptolemeusz wyruszył z armią w kierunku tejże twierdzy[2]. W tym samym czasie do Egiptu przybył uciekający po swojej klęsce pod Farsalos przyjaciel i sojusznik Ptolemeusza – Pompejusz[2]. Pod wpływem regentów Ptolemeusz zlecił zamordowanie go, ażeby przypodobać się Cezarowi[2][3]. Ten ostatni jesienią 48 p.n.e.[1] przybył do Aleksandrii i zmusił Lagidów do podjęcia rokowań; za jego sprawą doszło do porozumienia między rodzeństwem[3][2]. Kleopatra, która wcześniej potajemnie przedostała się do Cezara, przekonała go do swoich praw do tronu; Ptolemeusz musiał formalnie zgodzić się na współrządy z siostrą[2].
Regenci jednak nie przyjęli werdyktu Cezara[1]. Pothejnos podburzył lud Aleksandrii przeciwko Rzymianom, a pozostająca pod Peluzjum armia egipska ruszyła pod wodzą Achillasa na stolicę[2]. Wojska te ogłosiły Arsinoe IV, siostrę Ptolemeusza, królową Egiptu[1]. Faktycznie jednak kontrolę nad armią sprawował jej opiekun Ganimedes[potrzebny przypis]. W międzyczasie na rozkaz Cezara skrytobójczo zamordowany został Achillas[1]. Doszło do zawieszenia broni między przeciwnikami, podczas którego Ptolemeusz został wypuszczony z Aleksandrii i przedostał się do egipskiego wojska[1]. Stanął na czele armii, wszczął na nowo wojnę i ruszył przeciwko rzymskim posiłkom, idącym z Syrii i Cylicji, z którymi Cezar zdążył się jednak połączyć[1]. W marcu 47 p.n.e. rozegrała się bitwa, w której armia egipska została rozbita przez siły Cezara[1]. Uciekający Ptolemeusz zginął, prawdopodobnie gdy przewożący go statek zatonął w nurtach Nilu[2][1].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 1097-1105, ISBN 978-83-244-1042-2 .
- ↑ a b c d e f g h i j Ptolemy XIII Theos Philopator, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ a b c Monica OmoyeM.O. Aneni Monica OmoyeM.O., Politics of the Ptolemaic dynasty, „OGIRISI: a New Journal of African Studies”, 12 (1), 2016, s. 165-166, DOI: 10.4314/og.v12i1.7, ISSN 1597-474X [dostęp 2023-06-03] .
- p
- d
- e
- Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)
Okres |
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Predynastyczny (przed ok. 3150) |
| ||||||||
Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) |
| ||||||||
Stare Państwo (ok. 2686–2181) |
| ||||||||
1. Przejściowy (ok. 2181–2133) |
|
Okres |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie Państwo (ok. 2133–1786) |
| ||||||||||
2. Przejściowy (ok. 1786–1567) |
|
Okres |
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nowe Państwo (ok. 1567–1085) |
| ||||||
3. Przejściowy (1085–730) |
|
Okres |
| ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Epoka Późna (730–305) |
| ||||||||||||||||
Hellenistyczny (305–30) | |||||||||||||||||
Rzymski (od 30) |
- Britannica: biography/Ptolemy-XIII-Theos-Philopator
- Universalis: ptolemee-xiii-theos-philopator
- NE.se: ptolemaios-xiii-filopator-filadelfos
- SNL: Ptolemaios_13_Theos_Philopator
- Catalana: 0052955