Otoczka jądrowa

Schemat budowy jądra komórkowego:
1a – zewnętrzna otoczka jądrowa
1b – wewnętrzna otoczka jądrowa

Otoczka jądrowa[1][2], kariolemma, błona jądrowa[3] (caryotheca, caryolemma, nucleomembrana) – struktura komórkowa zbudowana z dwóch błon białkowo-lipidowych[4][5], odgraniczająca wnętrze jądra komórkowego od cytoplazmy.

W obrębie otoczki jądrowej wyróżnia się następujące elementy:

  • wewnętrzna otoczka jądrowa
  • zewnętrzna (cytoplazmatyczna) otoczka jądrowa
  • przestrzeń okołojądrowa (perynuklearną), która znajduje się pomiędzy dwiema błonami;
  • pory jądrowe – umożliwiają bierną i czynną wymianę makromolekuł z cytoplazmą. Z jądra do cytoplazmy przenikają, między innymi, kompleksy rybonukleoproteinowe mRNA oraz podjednostki rybosomów (składane w cytoplazmie w dojrzałe rybosomy). Do jądra wnikają, między innymi, białka syntetyzowane w cytoplazmie. Transport molekuł o masie atomowej powyżej ~60 kilodaltonów odbywa się aktywną drogą z zużyciem energii poprzez hydrolizę ATP. Cząsteczki mniejsze mogą przenikać do jądra drogą swobodnej dyfuzji.
  • blaszka jądrowa (blaszka włóknista; lamina fibrosa) – ma grubość 80–300 nm[2], przylega do wewnętrznej otoczki jądrowej i składa się z sieci delikatnych włókienek białkowych, utworzonych przez białka klasy lamin. U ssaków wyróżnia się laminę A, B oraz C. Struktura i skład aminokwasowy lamin jest podobny do filamentów pośrednich. Blaszka jądrowa nadaje odpowiedni kształt jądru komórkowemu oraz uczestniczy w organizacji strukturalnej chromatyny – jest miejscem umocowania pętli chromatynowych. Laminy zaangażowane są również w proces fragmentacji i odbudowy otoczki w czasie podziału mitotycznego.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ otoczka jądrowa, [w:] Słownik terminów biologicznych [online], PWN [dostęp 2021-03-29] .
  2. ↑ a b AndrzejA. Myśliwski AndrzejA., Podstawy cytofizjologii i histofizjologii, wyd. 8, popr. i uzup., Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007, s. 34–35, ISBN 978-83-60253-33-5, OCLC 948859562 .
  3. ↑ błona jądrowa, [w:] Słownik terminów biologicznych [online], PWN [dostęp 2021-03-29] .
  4. ↑ JerzyJ. Kawiak JerzyJ. (red.), Podstawy cytofizjologii, Wydawnictwo naukowe PWN, 1994, ISBN 83-01-11829-6 .
  5. ↑ PrzemysławP. Wojtaszek PrzemysławP. i inni, Biologia komórki roślinnej. T. 1, Struktura, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 978-83-01-14838-6, OCLC 749579717 [dostęp 2021-03-21] .

Bibliografia

  • Stanisław Orkisz, Hieronim Bartel: Organizacja i funkcjonowanie jądra komórkowego. W: Seminaria z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii. pod redakcją Jerzego Kawiaka i Macieja Zabla. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban i Patrner, 2002. ISBN 83-87944-62-9.
Kontrola autorytatywna (część komórki):
  • LCCN: sh85093016
  • GND: 4309987-7
  • J9U: 987007536106105171
  • Britannica: topic/nuclear-membrane
  • БРЭ: 4934198
  • Catalana: 0153702, 0088757