Lotos

Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Lotos

lotos orzechodajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

srebrnikopodobne

Rząd

srebrnikowce

Rodzina

lotosowate

Rodzaj

lotos

Nazwa systematyczna

Nelumbo Adans.
Fam. 2: 76, 582. Jul-Aug 1763^[3]

Typ nomenklatoryczny

N. nucifera J. Gaertner^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Lotos (Nelumbo Adans.) – rodzaj roślin z rodziny lotosowatych. Należą do niego dwa gatunki – lotos orzechodajny N. nucifera występujący w południowej Rosji, Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej oraz północno-wschodniej Australii oraz lotos żółty N. lutea rosnący od Kolumbii w Ameryce Południowej, poprzez Antyle i Amerykę Środkową po wschodnią część Ameryki Północnej^[4]^[2]^[5].

Jest jedną z roślin, które w starożytnej taksonomii ludowej opisywano jako lotos, a dokładniej „lotos wodny”^[6]. Lotos orzechodajny odgrywa ogromną rolę w południowo- i wschodnioazjatyckiej kulturze, sztuce i religii. W starożytności znany także i uprawiany w basenie Morza Śródziemnego. Owoce bogate w skrobię są spożywane surowe, po ugotowaniu i uprażeniu. Kłącza tego gatunku spożywane są jako jarzyna^[7]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne (tylko w Chinach znanych jest ok. 600 kultywarów). Liście służą do opakowywania żywności, a włókna z ogonków liściowych służą do wyrobu tekstyliów^[5].

Morfologia

Wieloletnie byliny wodne o sezonowych liściach^[8]. Z wyglądu podobne są do grzybieni, jednak u lotosów ponad powierzchnię wody wzniesione są nie tylko kwiaty, ale również liście. Liście są pokryte woskowym nalotem i są niemal okrągłe. Kwiaty wonne, wyrastające pojedynczo na długich szypułkach. Kwiaty obupłciowe posiadają 200–400 pręcików otaczających słupek. Nasiona (orzeszki) są niezwykle długowieczne. Odkryte w Japonii nasiona lotosów liczące około 2 tysięcy lat wykiełkowały, a otrzymane z nich rośliny zakwitły^[8].

Systematyka

Ze względu na zewnętrzne podobieństwo rośliny te zaliczano dawniej do grzybieniowatych Nymphaeaceae^[9]. W nowszych systemach klasyfikacyjnych rodzaj wyodrębniany jest w randze rodziny lotosowatych Nelumbonaceae w rzędzie srebrnikowców Proteales^[2].

Wykaz gatunków

lotos orzechodajny (Nelumbo nucifera Gaertn.) – Azja
lotos żółty (Nelumbo lutea Willd.) – południowo-wschodnie stany Stanów Zjednoczonych, Ameryka Środkowa i Wyspy Karaibskie

Gatunek wymarły – Nelumbo aureavallis odkryto w osadach dolnoeoceńskiej (iprez) formacji Golden Valley (ang. Golden Valley Formation) (USA)^[10].

Zastosowanie

Jadalne są bogate w skrobię orzeszki i kłącze, w kuchni chińskiej także rozszerzone dno kwiatowe^[5]. Lotosy są też uprawiane w zbiornikach wodnych jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane są także jako rośliny lecznicze^[5].

Zobacz też

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
↑ ^a ^b Nelumbo. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-02-18].
↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 74-75.
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 618-619, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .
↑ AnnaA. Masternak AnnaA., MarianM. Rejewski MarianM., TomaszT. Waszak TomaszT. (red.), Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, 87-88 oclc = 749836232, ISBN 83-7079-778-4 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 330-331. ISBN 1-57808-351-6.
↑ S.L.S.L. Wing S.L.S.L., Fossil Floras and Plant-bearing Beds of the Central Bighorn Basin, [w:] P.D.P.D. Gingerich, Fossil floras and plant-bearing beds of the central Bighorn Basin, Ann Arbor: Museum of Paleontology The University of Michigan, 1980, s. 119-125 .