Kościół Trójcy Świętej w Kieżmarku
 703-2582/0 z dnia 04.12.1981[1] | |||||||||||
 | |||||||||||
| Państwo |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kraj |
| ||||||||||
| Miejscowość | Kieżmark ul. Hviezdoslavova 16 | ||||||||||
| Wyznanie | ewangelickie | ||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||||||||
 49°08′01,3″N 20°25′42,6″E/49,133694 20,428500 | |||||||||||
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół Trójcy Świętej[2] (także: kościół artykularny w Kieżmarku; słow. Kostol Najsvätejšej Trojice) – drewniana świątynia ewangelicka w mieście Kieżmark na Spiszu, w północnej Słowacji. Jeden z 38 kościołów artykularnych wzniesionych na terenie dawnych Węgier przez protestantów na mocy 26 artykułu sejmu w Sopronie w 1681 r. i jeden z 5 tego rodzaju kościołów zachowanych na terenie dzisiejszej Słowacji.
Wraz z innymi drewnianymi świątyniami słowackich Karpat zapisany został w 2008 r. na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Historia
Pierwszy, prowizoryczny kościół stanął w tym miejscu już w 1687 r. Środki na docelową świątynię zbierano przez szereg lat w czasie publicznej zbiórki. Kwestowano nawet w wśród protestantów z północnej Europy, ponieważ królowie duński i szwedzki zezwolili na prowadzenie zbiórek w ich krajach, ale główna część składek pochodziła od bogatych rodzin całego Spisza[3]. Obecną świątynię wzniesiono w 1717 r. w wyjątkowo krótkim czasie 3 miesięcy. Wzorem dla budowniczych był tzw. Kościół Północny (hol. Noorderkerk), wybudowany na planie równoramiennego krzyża greckiego w latach 1620–1623 w Amsterdamie. Ten kształt kościoła rozpowszechnił się pierwotnie w krajach niemieckich i w Skandynawii, po czym z Niemiec przez Śląsk dotarł na Węgry.
Według tradycji w budowie kościoła pomagali szwedzcy marynarze (lub raczej cieśle ze szwedzkich stoczni): sklepienie kościoła ma przypominać wnętrze kadłuba łodzi, a okrągłe okna – okrętowe bulaje. W rzeczywistości w budowie i wyposażaniu świątyni mieli udział rzemieślnicy z całego Spisza. Głównym budowniczym był Juraj Müttermann z Popradu. Dekorację malarską wnętrz wykonał Gottlieb Kramer z Lewoczy. Organy zbudował Vavrinec Čajkovský również z Lewoczy, a jego dzieło ukończył Martin Korabinský ze Spiskiej Nowej Wsi. Całość prac snycerskich była dziełem kieżmarskiego mistrza, Jána Lercha.
W czasie II wojny światowej kościół został uszkodzony wybuchem, spowodowanym wysadzeniem niedalekiego mostu na potoku Ľubica. Naprawiono go dopiero w 1950 r. W latach 1953-1958 nastąpiły rozleglejsze prace konserwacyjne, zwłaszcza we wnętrzach. 12 czerwca 1991 r. kościół powrócił do funkcji świątyni miejscowego kościoła ewangelicko-augsburskiego[3]. W latach 1991–1996 przeprowadzono generalną konserwację kościoła.
-
Elewacja boczna -
Wnętrze -
Elewacja boczna
Architektura i wyposażenie
Kościół wzniesiony jest w stylu ludowego baroku. Na fundamentach z cisowych belek wznoszą się drewniane ściany konstrukcji zrębowej, z zewnątrz omiecione gliną i bielone. Jedyną murowaną częścią jest zakrystia, przerobiona z dawnych pomieszczeń szkolnych. Kościół posiadał małą wieżyczkę, którą zburzono w 1893[3].
Wewnątrz rozległe i wysokie sklepienie opiera się na 4 okrągłych, drewnianych słupach i na obwodowych ścianach oszalowanych deskami. Na parterze i na sześciu dużych emporach są miejsca dla ponad 1500 wiernych. Wczesnobarokowy wystrój wnętrza zdobiony licznymi rzeźbami i malowidłami z okresu budowy. Najstarsza jest jedynie renesansowa chrzcielnica, której kamienna część pochodzi z 1690[3].
Przypisy
Bibliografia
- Puškár Imrich: Urbanistický vývoj mesta Kežmarok, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 11-13;
- Puškárova Blanka K.: Mestská pamiatková rezervácia Kežmarok, w: „Pamiatky. Príroda”, nr 2/1979, s. 6-10;
- O kościele na oficjalnej stronie miasta. kezmarok.sk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-01)]..
