Kinematografia serbska

Artykuł opisuje specyfikę serbskiej kinematografii, na którą składają się filmy powstałe zarówno w Serbii, jak i za granicą przez serbskich filmowców. Kraj ten, zarówno jako niezależne państwo, jak i część byłej Jugosławii, jest ojczyzną wielu reżyserów, którzy tworzą filmy znane na całym świecie.

Teatr

Serbia posiada długą tradycję związaną z teatrem. Serbski Teatr Narodowy (sr. Српско народно позориште lub Srpsko narodno pozorište) został założony w 1868 w Belgradzie.

Jednym z najstarszych festiwali teatralnych na świecie jest serbski BITEF (ang. Belgrade International Theatre Festival, sr. БИТЕФ Београдски интернационални театарски фестивал)^[1]. Jego historia sięga 1967 r. Odbywa się on corocznie w Belgradzie, podążając za najnowszymi trendami w sztuce teatralnej. Stał się jednym z pięciu największych i najważniejszych festiwali europejskich. Jest jedną z najbardziej znaczących instytucji kulturalnych w Serbii.

Kino

Jeszcze przed rozpoczęciem II wojny światowej w Serbii powstało 12 filmów, co dało początek serbskiej kinematografii. Najbardziej znaną przedwojenną produkcją był film Mihailo Popovicia Bitwa o Kosowo.

Po zakończeniu wojny kino rozkwitało. Najbardziej znany powojenny reżyser to Dušan Makavejev, który zasłynął na świecie dzięki filmowi Sprawa miłosna albo tragedia telefonistki (1967), opowiadającemu o jugosłowiańskich politykach. W Szwecji w 1981 powstał kolejny film Makavejeva, Czarnogóra, czyli perły i wieprze. Jednym z najbardziej znanych aktorów okresu powojennego był Zoran Radmilović. 

Kolejne sukcesy serbskiego kina odnotowano w latach 80. i 90. XX w. Reżyser Emir Kusturica zdobył wtedy dwie Złote Palmy: na 38. MFF w Cannes za film Ojciec w podróży służbowej (1985) oraz na 48. MFF w Cannes za Underground (1995). Kusturica kontynuował dobrą passę filmem Czarny kot, biały kot, za który otrzymał Srebrnego Lwa dla najlepszego reżysera na 55. MFF w Wenecji.

W 2001 na terenie Serbii (z wyłączeniem Kosowa) znajdowało się łącznie 167 kin^[2]. W tym samym roku kina odwiedziło ponad 4 miliony Serbów.

Film Gorana Paskaljevicia Sen nocy zimowej (2004) wzbudził spore kontrowersje ze względu na sposób przedstawienia roli Serbii w czasie wojny domowej w Jugosławii sprzed dekady^[3].

Serbowie związani z kinem

Aktorzy

• Slobodan Aligrudić
• Rade Šerbedžija
• Sasha Alexander
• Bogdan Diklić
• Bekim Fehmiu
• Miki Manojlović
• Lazar Ristovski
• Mirjana Joković
• Ljubiša Samardžić
• Mira Stupica
• Pavle Vujisić

Reżyserzy

• Srđan Dragojević
• Emir Kusturica
• Peter Bogdanovich
• Dusan Makavejev
• Goran Marković
• Gojko Mitić
• Goran Paskaljević
• Živojin Pavlović
• Aleksandar Petrović
• Lazar Ristovski
• Slobodan Šijan
• Želimir Žilnik
• Boro Drašković
• Nikola Ležaić

Znane serbskie filmy

• Spotkałem nawet szczęśliwych Cyganów (Skupljači perja)
• Czarny kot, biały kot (Crna mačka, beli mačor)
• Piękna wieś pięknie płonie (Lepa sela lepo gore)
• Underground (Podzemlje)
• Kto tam śpiewa (Ko to tamo peva)
• Ojciec w podróży służbowej (Otac na službenom putu)
• Rodzinny interes (Maratonci trče počasni krug)
• Sztylet (Nož)
• Czas Cyganów (Dom za vešanje)
• Życie jest cudem (Život je čudo)
• Święty Jerzy zabija smoka (Sveti Georgije ubiva aždahu)
• Serbski film (Srpski film)

Przypisy

Bibliografia

• Dejan Kosanović (1995). "Film and cinematography (1896-1993)". The history of Serbian Culture. Rastko.
• Miroslav Savićević (1995). "Television". The history of Serbian Culture. Rastko.
• Petar Marjanović (1995). "The theatre". The history of Serbian Culture. Rastko.

Linki zewnętrzne

• Serbian Film and Cinematography (1896-1993). rastko.org.rs. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-19)]. (Project Rastko)
• Serbian Film Festival