Język banjar

bahasa Banjar
Obszar

Indonezja (Kalimantan), Malezja

Liczba mówiących

3,5 mln (2015)

Pismo/alfabet

łacińskie (dawniej arabskie – jawi)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 3 środek szerszej komunikacji↗
Kody języka
ISO 639-3 bjn
IETF bjn
Glottolog banj1241
Ethnologue bjn
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku banjar
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język banjar, bandżar (bahasa Banjar) – język austronezyjski używany w południowej i wschodniej części wyspy Borneo (Kalimantan), gdzie służy jako lingua franca. Według danych z 2015 roku posługuje się nim ponad 3,5 mln ludzi[1]. Jest głównym językiem ludu Bandżarów[2]. Pewni jego użytkownicy zamieszkują też Sumatrę i Malezję[3].

Dzieli się na szereg dialektów, m.in. banjar hulu (mający trzy samogłoski) i banjar kuala (mający pięć samogłosek)[4]. Obie grupy wchodzą ze sobą w regularny kontakt i rozumieją się wzajemnie[5]. Banjar służy jako język kontaktowy między użytkownikami języków lokalnych (takich jak ma’anyan czy bakumpai)[4]. Ma dużo większy prestiż niż języki barito, które zanikają wskutek jego ekspansji[6]. W użyciu jest również język indonezyjski[1].

Należy do grupy języków malajskich, według klasyfikacji Ethnologue stanowi część tzw. makrojęzyka malajskiego[1]. Bywa także klasyfikowany jako dialekt języka malajskiego[4][7]. Leksykostatystycznie nie jest szczególnie bliski ani standardowemu malajskiemu, ani dialektom malajskim z Sumatry (podobnie jak iban, przeważnie uważany za odrębny język)[8].

W odróżnieniu od wielu innych języków malajskich z Borneo nie jest autochtoniczny dla tej wyspy. Przypuszcza się, że rozwinął się w niewielkiej kolonii malajskiej, która została założona za czasów królestwa Śriwidżaja[9]. J.T. Collins (2022) uważa, że jest blisko spokrewniony z odmianami kutai i berau[10].

Wykazuje silne wpływy słownictwa jawajskiego[1][11]. W porównaniu do literackiego języka malajskiego cechuje się konserwatywną morfologią[4].

Jest zapisywany alfabetem łacińskim[12]. Dawniej wykorzystywano pismo jawi[13].

Przypisy

  1. ↑ a b c d David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Banjar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05]  (ang.).
  2. ↑ Bandżarowie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05] .
  3. ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8.
  4. ↑ a b c d Adelaar i in. 1996 ↓, s. 680.
  5. ↑ Hapip, Kawi i Noor 1981 ↓, s. 8, 13.
  6. ↑ Steinhauer 1994 ↓, s. 771.
  7. ↑ Collins 2006 ↓, s. 47.
  8. ↑ Robert A. Blust: The Austronesian Languages. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2009, s. 62, seria: Pacific Linguistics 602. ISBN 0-85883-602-5. OCLC 320478203. (ang.).
  9. ↑ Blust 2005 ↓, przyp. 11, s. 49.
  10. ↑ Collins 2022 ↓, 6. Malay in Other Settings. Cytat: [...] Along the east coast are varieties closely related to Banjarese, such as Upriver Kutai and Berau Malay.
  11. ↑ Tadmor 2003 ↓, s. 23–24.
  12. ↑ Durdje Durasid, Djantera Kawi: Bahasa Banjar Hulu. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1978, s. 3. OCLC 14069170. [dostęp 2023-11-13]. (indonez.).
  13. ↑ Oman Fathurahman: Filologi Indonesia: Teori dan Metode. Jakarta: Prenada Media, 2015, s. 128. ISBN 978-623-218-153-3. OCLC 1001307264. [dostęp 2022-09-07]. (indonez.).

Bibliografia

  • K. Alexander Adelaar, David J. Prentice, Cornells D. Grijns, Hein Steinhauer, Aone van Engelenhoven: Malay: its history, role and spread. W: Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon (red.): Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1996, s. 673–693, seria: Trends in Linguistics. Documentation 13. DOI: 10.1515/9783110819724.2.673. ISBN 978-3-11-081972-4. OCLC 1013949454. [dostęp 2021-08-11]. (ang.).
  • Robert Blust: The Linguistic Macrohistory of the Philippines: Some Speculations. W: Hsiu-chuan Liao, Carl R. Galvez Rubino (red.): Current Issues in Philippine Linguistics and Anthropology: Parangal Kay Lawrence A. Reid. Manila: Linguistic Society of the Philippines, 2005, s. 31–68. ISBN 971-780-022-7. OCLC 71352409. [dostęp 2023-03-06]. (ang.).
  • James T. Collins: Malayic variants of eastern Borneo. W: Fritz Schulze, Holger Warnk (red.): Insular Southeast Asia: Linguistic and Cultural Studies in Honour of Bernd Nothofer. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 2006, s. 37–51. ISBN 978-3-447-05477-5. OCLC 85770625. [dostęp 2021-08-11]. (ang.).
  • James T. Collins: The Geographic and Demographic Expansion of Malay. W: Salikoko S. Mufwene, Anna María Escobar (red.): The Cambridge Handbook of Language Contact. T. 1: Population Movement and Language Change. Cz. 3: Language Spread. Cambridge: Cambridge University Press, 2022, s. 327–357, seria: Cambridge Handbooks in Language and Linguistics. DOI: 10.1017/9781316796146.016. ISBN 978-1-009-09864-9. OCLC 1330434857. (ang.).
  • Abdul Djebar Hapip, Djantera Kawi, Basran Noor: Struktur bahasa Banjar Kuala. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1981. OCLC 64856270. [dostęp 2023-11-13]. (indonez.).
  • Alfred F. Majewicz: Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-08163-5. OCLC 749247655.
  • Hein Steinhauer. The Indonesian language situation and linguistics: Prospects and possibilities. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 150 (4), s. 755–784, 1994. DOI: 10.1163/22134379-90003070. ISSN 0006-2294. OCLC 6015306165. JSTOR: 27864615. (ang.). 
  • Uri Tadmor: Final /a/ mutation: a borrowed areal feature in western Austronesian languages. W: John Lynch (red.): Issues in Austronesian Historical Phonology. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2003, s. 15–36, seria: Pacific Linguistics 550. DOI: 10.15144/PL-550.15. ISBN 0-85883-503-7. OCLC 60341160. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • LCCN: sh85011543
  • J9U: 987007282588805171