I bitwa pod Małogoszczem

Bitwa pod Małogoszczem
powstanie styczniowe
Ilustracja
bitwa pod Małogoszczem
Czas

24 lutego 1863

Miejsce

w pobliżu Małogoszcza

Terytorium

Królestwo Kongresowe

Wynik

zwycięstwo Rosjan

Strony konfliktu
powstańcy styczniowi Imperium Rosyjskie
Dowódcy
gen. Marian Langiewicz płk. Włodzimierz Dobrowolski
ppłk. Ksawery Czengiery
mjr. Gołubow
Siły
2600 powstańców[1] ponad 2000
Straty
300 zabitych, 500 rannych, cały tabor i 2 działa Wg danych rosyjskich:
6 rannych[2]
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904)
Mapa konturowa Guberni Królestwa Polskiego (1904), na dole znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
50°49′N 20°17′E/50,816667 20,283333

Bitwa pod Małogoszczem – jedna z największych bitew powstania styczniowego, stoczona 24 lutego 1863 roku.

Dzieje powstańca rannego w bitwie stały się tematem powieści Stefana Żeromskiego Wierna rzeka (tytuł pochodzi od przepływającej nieopodal rzeki Łosośna, która oczyściła rany powstańca i ukryła przed Moskalami plany Rządu Narodowego).

Przebieg bitwy

Generał Marian Langiewicz, będący dowódcą województwa sandomierskiego, przeprowadził w Górach Świętokrzyskich udaną koncentrację sił mających iść na Warszawę. W klasztorze w Wąchocku zgromadził 1400 ludzi, formując z nich oddziały jazdy, piechoty i służb. Założył tam kancelarię sztabową, ambulans, drukarnię i fabryczkę broni.

Rosjanie rozpoczęli za nim pościg, uderzając w kilku miejscach jednocześnie. 11 lutego pobił Rosjan w bitwie pod Słupią, zdobywając 1000 karabinów i 8 dział. Jego siły stale rosły. W Małogoszczu Langiewicz połączył swoje siły z idącym z Mazowsza oddziałem Antoniego Jeziorańskiego. Miał już teraz 2600 żołnierzy[1].

Dowódcy rosyjscy postanowili 24 lutego zaatakować Langiewicza z kilku stron naraz. Ksawery Czengiery miał uderzyć na Polaków od północy, Włodzimierz Dobrowolski od południowego wschodu, a Gołubow od południa. Pierwszy około godziny 10 zaatakował siły Langiewicza Dobrowolski, który prowadził oddział w sile 3 kompanii piechoty, szwadronu dragonów i 6 dział o dalekim zasięgu. Langiewicz skierował przeciw siłom Dobrowolskiego batalion Grudzińskiego i jednocześnie skierował batalion Czachowskiego, by ten oskrzydlił Rosjan. Jednak w tym momencie około godziny 11 uderzyła na Małogoszcz grupa Gołubowa i po zażartej, dwugodzinnej walce, zdobyła miasto. W tej sytuacji Langiewicz nakazał odwrót, który osłaniał kontratakami jazdy. Gdy w końcu przybyła grupa Czangierego, jej atak wywołał panikę w polskich wojskach, opanowaną jednak przez Langiewicza. Wojska polskie zdołały wycofać się do Bolmina, poniosły jednak ciężkie straty: 300 zabitych, 500 rannych, cały tabor i 2 działa. Do tak dużych strat wśród sił Langiewicza doszło w znacznej mierze z powodu ognia sześciu ciężkich dział rosyjskich. Tylko przytomność umysłu Langiewicza i kontrataki kawalerii zapobiegły masakrze polskiej grupy.

Okolice Małogoszcza, zaznaczona Ruda Zajączkowska (Niezdoły z powieści Wierna rzeka), fragment mapy z połowy XIX wieku.

Upamiętnienie

Walki powstańców pod Małogoszczem zostały po 1990 r. upamiętnione na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem "MAŁOGOSZCZ 24 II 1863"

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b 2400 żołnierzy; Mała Encyklopedia Wojskowa
  2. ↑ С. Гескет, А. Пузыревский, Военные действия в Царстве Польском в 1863 году. Начало восстания (Январь, Февраль и первая половина Марта), стр. 83

Literatura

  • Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967, Wydanie I, Tom 2

Linki zewnętrzne

  • Bitwa pod Małogoszczem. krystyna_lagierska.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-09)].
  • p
  • d
  • e
1863
  • Ciołków (22 I)
  • Szydłowiec (23 I)
  • Lubartów (23 I)
  • Kurów (24 I)
  • Michałowice (1?2 II)
  • Mokobody (3 II)
  • Wąchock (I) (3 II)
  • Węgrów (3 II)
  • Rawa (4 II)
  • Szyce (I) (4 II)
  • Maczki (5 II)
  • Sosnowiec (6-7 II)
  • Siemiatycze (6-7 II)
  • Słupcza (8 II)
  • Studzianna (10 II)
  • Święty Krzyż (12 II)
  • Iwanowice (12−13 II)
  • Miechów (17 II)
  • Staszów (17 II)
  • Krzywosądz (19 II)
  • Żarnowiec (20 II)
  • Nowa Wieś (I) (21 II)
  • Dobra (24 II)
  • Małogoszcz (I) (24 II)
  • Panki (26 II)
  • Mrzygłód (1 III)
  • Dobrosłowo (2 III)
  • Mieczownica (2 III)
  • Pieskowa Skała (4 III)
  • Skała (5 III)
  • Szczepanowice (13 III)
  • Chroberz (17 III)
  • Grochowiska (18 III)
  • Potok (20 III)
  • Igołomia (I) (21 III)
  • Krasnobród (24 III)
  • Radoszewice i Kiełczygłów (27 III)
  • Białaszewo (31 III)
  • Praszka (11 IV)
  • Buda Zaborowska (14 IV)
  • Borowe Młyny (16 IV)
  • Jastrzębna (19 IV)
  • Ginietyny (21 IV)
  • Golczowice (22 IV)
  • Wąsosz (23 IV)
  • Jaworznik (24 IV)
  • Józefów (24 IV)
  • Nowa Wieś (II) (26 IV)
  • Brdów (29 IV)
  • Pyzdry (29 IV)
  • Kobylanka (1-6 V)
  • Igołomia (II) (1-6 V)
  • Pobiednik Mały (4 V)
  • Podlesie (4 V)
  • Stok (4-5 V)
  • Krzykawka (5 V)
  • Szyce (II) (7 V)
  • Birże (7-9 V)
  • Ignacewo (I) (8 V)
  • Huta Krzeszowska (11 V)
  • Kietlanka (13 V)
  • Miropol (16-17 V)
  • Horki (17-25 V)
  • Kadysz (21 V)
  • Niewiesz (23 V)
  • Łososin (24 V)
  • Sobolew (24 V)
  • Koniecpol (25 V)
  • Salicha (26 V)
  • Grochowy (30 V)
  • Chruślina (I) (30 V)
  • Nagoszewo (2-3 VI)
  • Miłowidy (3 VI)
  • Ignacewo (II) (8 VI)
  • Lututów (15 VI)
  • Góry (18 VI)
  • Komorów (20 VI)
  • Gruszki (28 VI)
  • Radziwiłłów (2 VII)
  • Słomniki (3 VII)
  • Piotrkowice (4 VII)
  • Janów (6 VII)
  • Złoty Potok (8?9 VII)
  • Świerże (9 VII)
  • Ossa (10 VII)
  • Kostangalia (15 VII)
  • Rudniki (27 VII)
  • Kozi Rynek (29 VII)
  • Częstoborowice (27 VII)
  • Chruślina (II) (4 VIII)
  • Depułtycze (5 VIII)
  • Żyrzyn (8 VIII)
  • Imbramowice i Glanów (15 VIII)
  • Złoczew (20 VIII)
  • Fajsławice (24 VIII)
  • Żelazna (25 VIII)
  • Sędziejowice (26 VIII)
  • Kruszyna (29 VIII)
  • Biłgoraj (2 IX)
  • Panasówka (3 IX)
  • Strzelcowizna (3 IX)
  • Batorz (6 IX)
  • Małogoszcz (II) (16IX)
  • Czarnca (24 IX)
  • Nowy Staw (25 IX)
  • Skieblewo (25 IX)
  • Mełchów (30 IX)
  • Wiewiec (6 X)
  • Stawy (9 X)
  • Rybnica (20 X)
  • Jurkowce (21 X)
  • Łążek (22 X)
  • Świdno (29 X)
  • Poryck (2 XI)
  • Strojnów (4 XI)
  • Krępa, Jawor Solecki, Wierzchowiska (6 XI)
  • Rossosz (17 XI)
  • Opatów (I) (25 XI)
  • Brody (2 XII)
  • Sprowa (4 XII)
  • Mierzwin (5 XII)
  • Huta Szczeceńska (9 XII)
  • Motkowice (12 XII)
  • Janik (16 XII)
  • Kock (25 XII)
1864
  • Iłża (17 I)
  • Lipa (15 II)
  • Opatów (II) (21 II)
  • Wąchock (II) (15 III)
  • Bebelno (28 IV)
  • Żeleźnica (30 IV)
  • Pińczów (5 V)