Żelazny Szlak Rowerowy

Żelazny Szlak Rowerowy

Żelazny Szlak Rowerowy w Godowie
Dane szlaku
Państwo	Polska, Czechy
Długość	43,1[1] km
Typ	szlak rowerowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Żelazny Szlak Rowerowy – okrężny szlak rowerowy na polsko-czeskim pograniczu o długości 43,1 km. Szlak przebiega przez Jastrzębie-Zdrój, gminę Zebrzydowice, Karwinę, gminę Piotrowice koło Karwiny i gminę Godów. Trasa częściowo przebiega starotorzem linii kolejowych nr 159 i 170.

Historia

Geneza

Po 1989 doszło w Polsce do masowego zawieszania i likwidowania nierentownych linii kolejowych. Powodem był nieefektywny, drogi w eksploatacji tabor, niszczejące tory i nadmierna infrastruktura, jak też odpływ pasażerów spowodowany wzrostem liczby samochodów prywatnych^[2]. Jednymi ze zlikwidowanych linii były linie łączące Jastrzębie-Zdrój z Wodzisławiem Śląskim i z Zebrzydowicami, na których ruch pasażerski zawieszono 1 czerwca 1997, a na początku XXI wieku również ruch towarowy^[3].

Na początku 2016 roku ówczesny wójt gminy Godów zaproponował utworzenie trasy rowerowej na bazie dawnych linii kolejowych w regionie^[4]. W 2016 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego został przeprowadzony audyt nieczynnych tras kolejowych pod kątem ich adaptacji na szlaki rowerowe^[5], jedną z audytowanych tras była trasa Wodzisław Śląski – Jastrzębie-Zdrój – Zebrzydowice^[6].

Pierwszy etap

Na początku 2017 roku rozpoczęła się wycinka samosiejek rosnących w torowiskach i rowach, a kolidujących z trasą rowerową^[7].

25 maja 2017 podpisana została umowa na dofinansowanie budowy pierwszego etapu ŻSR w ramach inicjatywy Interreg w ramach Europejskiego Fundusz Rozwoju Regionalnego^[8]. Łączne przyznane dofinansowanie wyniosło 1,12 mln euro^[9].

Pod koniec czerwca 2018 gotowy był odcinek trasy biegnący śladem dawnej linii kolejowej nr 159 na terenie Godowa o długości 2,8 km^[10], a na początku sierpnia 2 odcinki w Jastrzębiu-Zdroju: 0,37 km po dawnej linii kolejowej nr 159 i 0,625 km po dawnej linii kolejowej nr 170^[11]. W ramach tego etapu oddany został do użytku również odcinek po torowisku linii nr 170 w Zebrzydowicach^[1].

21 września 2018 odbyło się oficjalne otwarcie szlaku^[12].

Drugi etap

W kwietniu 2018 Komitet Monitorujący Program Interreg V-A Republika Czeska-Polska wydał pozytywną rekomendację odnośnie do przyznania dotacji w wysokości 8,7 mln zł na realizację drugiego etapu budowy Żelaznego Szlaku Rowerowego^[13].

W grudniu 2018 ogłoszono przetarg na budowę odcinka trasy biegnącego śladem dawnej linii kolejowej nr 159 na terenie Łazisk o długości 1,4 km^[14] oraz na terenie Zebrzydowic śladem dawnej linii kolejowej nr 170^[15], a w styczniu 2019 miasto Jastrzębie-Zdrój ogłosiło 4 przetargi na budowę odcinka trasy o łącznej długości 8,5 km^[16]. 13 marca 2019 podpisano umowę na realizację odcinka na terenie Łazisk^[17]. Z dwumiesięcznym opóźnieniem, 10 września 2020 oficjalnie otwarto drugi etap szlaku, po tym jak zbudowano ścieżkę rowerową na terenie Jastrzębia-Zdroju, łącząc ją ze zbudowanymi wcześniej odcinkami w Zebrzydowicach i Godowie. Koszty całej trasy rowerowej to 36 mln zł, po stronie jastrzębskiej to 21 mln zł, z czego prawie 50 proc. to dofinansowanie z Unii Europejskiej^[18].

Na początku 2022 roku przy szlaku uruchomione zostały 2 stacje ładowania rowerów elektrycznych^[19].

Plany

Urząd Gminy Godów czyni starania odnośnie do przejęcia terenu dawnej stacji kolejowej Godów, gdzie miałby powstać kolejny odcinek trasy oraz miejsca odpoczynku^[20]. Rozważane jest również przedłużenie trasy do Wodzisławia Śląskiego^[21].

Przebieg

Szlak tworzy pętlę o długości 43,1 km (25,5 km po polskiej stronie i 17,6 km po czeskiej) przebiegającą po stronie polskiej przez Gołkowice, Godów, Jastrzębie-Zdrój (Szotkowice, Moszczenicę i Ruptawę) i Zebrzydowice oraz po stronie czeskiej Karwinę, Piotrowice koło Karwiny i Zawadę^[1]. Pomiędzy Godowem a Jastrzębiem-Zdrojem na odcinku 3,3 km trasa biegnie starotorzem linii kolejowej nr 159, a pomiędzy Jastrzębiem-Zdrojem a Zebrzydowicami na odcinku 3 km starotorzem linii kolejowej nr 170^[1].

Na części trasy biegnącej po dawnym torowisku znajduje się 5 punktów odpoczynkowych, w tym jeden zadaszony w Jastrzębiu-Zdroju Szotkowicach^[1]. Centralnym punktem szlaku jest tzw. Stacja Zielony Most - miejsce do rekreacji położone nieopodal mostu nad ulicą profesora Ranoszka i rzeką Szotkówką^[22]. W Gołkowicach szlak przebiega obok zabytkowego, drewnianego kościoła św. Anny, a w Karwinie obok zabytkowego pałacu i kościoła^[1].

Galeria

• 
  Ścieżka rowerowa w Godowie
• 
  Kaplica św. Jana Nepomucena w Moszczenicy
• 
  Zabytkowy Dom Zdrojowy w Darkowie
• 
  Zabytkowy kościół Podwyższenia Krzyża Świętego we Frysztacie
• 
  Rynek z ratuszem i fontanną we Frysztacie
• 
  Zabytkowy pałac we Frysztacie
• 
  Zabytkowy Dwór Olszyny w Starym Mieście
• 
  Zabytkowy kościół św. Anny w Gołkowicach
• 
  Przydrożna kapliczka w Gołkowicach

Nagrody i wyróżnienia

• 2021 – tytuł Rowerowa inwestycja roku 2019-2020 przyznany w ramach konkursu RowerPower^[23],
• 2021 – wyróżnienie specjalne Marszałka Województwa Śląskiego w konkursie Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego^[24],
• 2021 – nagroda publiczności w konkursie Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego^[24],
• 2023 – tytuł Cud Polski 2023 przyznany przez National Geographic^[25] w kategorii województwa śląskiego,
• 2023 – 3. miejsce dla projektu Transgraniczny Festiwal Rowerowy na Żelaznym Szlaku Rowerowym w Polsce i Czechach w kategorii Exemplary Initiatives podczas gali European Greenways Awards zorganizowanej przez European Greenways Association^[26].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Opis, mapa i praktyczne informacje na stronie roweremposlasku.pl
• Przebieg szlaku online na stronie Waymarked Trails
• Opis i dodatkowe opinie szlaku na stronie rowertour.com
• Interaktywna mapa oraz plik GPX do pobrania