Łobżenica

Łobżenica

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Łobżenica – panorama miasta
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	pilski
Gmina	Łobżenica
Prawa miejskie	1314, 1356
Burmistrz	Robert Biskupiak
Powierzchnia	3,25 km²
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	2812[1] 865 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 67
Kod pocztowy	89-310
Tablice rejestracyjne	PP
Położenie na mapie gminy Łobżenica Łobżenica
Położenie na mapie Polski Łobżenica
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Łobżenica
Położenie na mapie powiatu pilskiego Łobżenica
53°15′44,97″N 17°15′20,45″E/53,262492 17,255681
TERC (TERYT)	3019044
SIMC	0966984
Urząd miejski ul. Sikorskiego 7 89-310 Łobżenica
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Łobżenica (niem. Lobsens^[2]) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie pilskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łobżenica, w Krajnie, nad rzeką Łobżonką, na Pojezierzu Krajeńskim, ok. 24 km na południowy zachód od Złotowa.

Według danych z 1 stycznia 2023 roku miasto liczyło 2812 mieszkańców^[1].

Położenie

Łobżenica leży w północno-wschodniej części Wielkopolski, nad rzeką Łobżonką, prawym dopływem Noteci.

1 stycznia 2023 roku powierzchnia miasta wynosiła 3,25 km²^[1].

Historia

Powstanie miejscowości

Źródła historyczne wskazują na lokację Łobżenicy w 1314, na ostrowiu w miejscu wcześniejszego grodziska^[3][4]. Podobnie jak w ówczesnych miastach Wielkopolski, rozplanowano średniowieczny układ przestrzenny Starego Miasta, na planie nieregularnego czworoboku^[3]. W 1356 król Kazimierz Wielki nadał miastu kolejny dokument lokacyjny na prawie magdeburskim^[3][5]. Powolny rozwój miasta został zahamowany podczas wojny polsko-krzyżackiej, kiedy to w 1431 Łobżenica została zniszczona^[3]. Od 2 połowy XVI wieku miasto przeżywało rozkwit dzięki rozwojowi handlu – na północ od Starego Miasta wyrosło w Łobżenicy Nowe Miasto^[3].

Od XVI wieku

Z 1507 pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w mieście^[6]. W 1607 osiedlili się tu kupcy szkoccy tworząc tzw. Nowe Miasto^[5]. W latach 1612–1630 funkcjonowała w Łobżenicy prywatna mennica, w której bito m.in. denary i trzeciaki^[3][5]. Od połowy XVII wieku właścicielami miasta byli Grudzińscy, zwolennicy reformacji, tworząc w mieście silny ośrodek protestancki^[5]. Mieszkańcy trudnili się głównie: handlem, sukiennictwem, piwowarstwem oraz rolnictwem – hodowlą bydła, trzody chlewnej i owiec^[5]. W wyniku wojen, licznych zaraz oraz klęsk Łobżenica uległa pod koniec XVII stulecia wyludnieniu i zniszczeniu^[5].

Od XIX wieku

W XIX wieku upadek sukiennictwa oraz brak połączenia z pobudowanymi wówczas liniami kolejowymi, spowodował zahamowanie rozwoju miasta^[5]. W 1881 miasto liczyło 2579 mieszkańców, w tym 1137 ewangelików, 974 katolików i 467 Żydów^[2]. W mieście funkcjonowały m.in. dwa browary, młyn oraz fabryka cygar i tabaki^[2]. W latach 1895–1994 funkcjonowała kolej wąskotorowa, pod nazwą Bydgosko-Wyrzyska Kolej Dojazdowa (obecnie uruchamiana sezonowo)^[7]. W 1939 podczas okupacji niemieckiej, doszło w Łobżenicy do masowej egzekucji około 200 mieszkańców i sąsiednich okolic, przez członków niemieckiej formacji Volksdeutscher Selbstschutz^[8].

Przynależność administracyjna

Okres	Flaga	Państwo	Jednostka administracyjna
1975–1998		Rzeczpospolita Polska	województwo pilskie
1999–		Rzeczpospolita Polska	województwo wielkopolskie, powiat pilski

Demografia

Ludność

Według danych z lat 2002–2022 liczba mieszkańców spadła o 13,3%, a Łobżenica była dziesiątym najbardziej wyludniającym się miastem w Wielkopolsce^[9].

Liczba mieszkańców Łobżenicy według danych GUS[10]
Rok	Liczba ludności	Przyrost	Gęst. zaludnienia [os./km²]	Powierzchnia [km²]
2014	3038	–	935	3,25
2017	2975	63	915
2020	2952	23	908
2023	2812	140	865

Piramida wieku

• Piramida wieku mieszkańców Łobżenicy w 2014

Gospodarka

Największe firmy na terenie Łobżenicy
Nazwa firmy	Branża/przemysł
„Filofarm” Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy	farmaceutyczny
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska[11] (funkcjonuje od 1892)	spożywczy (ser, mleko, masło)

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 242 relacji Więcbork–Morakowo.

Kolej wąskotorowa

 Osobne artykuły: Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe i Łobżenica (stacja kolejowa).

W 1894 z inicjatywy właścicieli ziemskich powiatu wyrzyskiego, powstała spółka akcyjna Wyrzyskich Kolei Powiatowych^[7]. 5 lutego 1895 otwarto ruch towarowy na pierwszej linii z Białośliwia do Łobżenicy (29,22 km), z odgałęzieniem z Czajcza do Wysokiej (ok. 5 km)^[7]. 21 lutego tego samego roku uruchomiono ruch pasażerski i pocztowy^[7]. Drugą linię kolejki wąskotorowej z Łobżenicy do Witosława (ok. 18,5 km), oddano do użytku 15 maja 1895^[7]. W 1905 łączna długość linii Wyrzyskich Kolei Powiatowych wynosiła ponad 150 km i była jedną z najdłuższych kolei wąskotorowych na terenie Prus Wschodnich^[7]. Do 1906 główna stacja, siedziba dyrekcji, parowozownia oraz warsztaty naprawcze mieściły się w Łobżenicy (w późniejszym okresie główna stacja znajdowała się w Białośliwiu)^[7]. W latach 1921–1922 z Łobżenicy do Białośliwia przeniesiono główną parowozownię wraz z całym zapleczem technicznym^[7]. W 1949 po przejęciu kolejki przez PKP i połączeniu z Bydgoską Koleją Powiatową powstały Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe^[7]. Od lat 60. XX wieku rozpoczął się proces stopniowej likwidacji połączeń – ostatni pociąg osobowy na trasie Białośliwie–Łobżenica–Wysoka–Białośliwe wyruszył w trasę w marcu 1988^[7]. 1 stycznia 1994 Bydgosko-Wyrzyska Kolej Dojazdowa została całkowicie zamknięta^[7]. W 2000 powstało Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa z siedzibą w Białośliwiu – pierwsze pociągi turystyczne i okazjonalne wyruszyły ponownie w trasę 12 października 2012^[7]. Obecnie sezonowo organizowane są przejazdy na najstarszej historycznie trasie Białośliwie–Łobżenica^[7].

Turystyka i zabytki

Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego^[12]:

• rozplanowanie ulic miasta
• kościół parafialny pw. Świętej Trójcy z przełomu XV i XVI w.
• kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. św. Szczepana z lat 1910–1911
• dom (ul. 1 Maja 1)
• zajazd z przełomu XVIII i XIX wieku (ul. Mickiewicza)
• dom z XVIII wieku (pl. Wolności 5)
• dom z XIX wieku (pl. Wolności 10)

Pozostałe obiekty historyczne i turystyczne^[7][13] :

• kolejka wąskotorowa Bydgosko-Wyrzyskiej Kolei Dojazdowej (1895) – uruchamiana sezonowo
• wieża ciśnień
• młyn wraz z drewnianymi spichlerzami o konstrukcji szkieletowej (XVIII/XIX w.)
• izba muzealna – gromadząca m.in. znaleziska archeologiczne, pamiątki cechowe i materiały dokumentujące działalność bractwa strzeleckiego

Edukacja

Placówka	Nazwa	Adres
Przedszkole	Publiczne Przedszkole	ul. Stefana Batorego 5
Szkoła podstawowa	Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej	ul. Mickiewicza 20A
	Szkoła Podstawowa Specjalna	ul. Złotowska 15
Szkoła średnia	Zespół Szkół

Sport

Dyscyplina	Nazwa/klub	Data założenia
Piłka nożna	Pogoń Łobżenica[14]	1946
	Uczniowski Klub Sportowy „Tęcza”[15]	2007
Lekkoatletyka	Bieg im. Alojzego Graja[16]

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Łobżenicy
• Dekanat Łobżenica
• Superintendentura Łobżenica Ewangelickiego Kościoła Unijnego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Łobżenica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 672 .
• Łobżenica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 267 .