Lapidarium : Lapidarium als verzameling van bewerkte stenen, Lapidarium als boekwerk, Zie ook, Externe links Wikipedia, de vrije encyclopedie

Lapidarium

Een lapidarium (Latijn: lapis = steen) kan twee betekenissen hebben. Het kan een fysieke verzameling van bewerkte stenen zijn, of een boek waarin stenen beschreven staan.

Lapidarium als verzameling van bewerkte stenen

Dit betreft een verzameling van beeldhouwwerken, architectuurfragmenten, sarcofagen, grafstenen, votiefstenen of mijlpalen. Een lapidarium is soms onderdeel van een museum bij een archeologische opgraving. Bij kerken en kathedralen is het lapidarium soms ingericht in de kloostergang of in een crypte. Hier bevindt zich vaak bouwsculptuur die bij een restauratie is vervangen, bijvoorbeeld pinakels, waterspuwers, kapitelen of gebeeldhouwde fragmenten van portalen of doksalen. De originele, vaak beschadigde beeldhouwwerken en architectuurfragmenten komen dan in het lapidarium terecht. Ook vindt men er vaak (fragmenten van) sarcofagen, cenotaven en grafmonumenten die bij opgravingen of restauraties zijn aangetroffen.

Voorbeelden in België en Nederland

Blankenberge, België, Sint-Rochuskerk, verzameling funerair erfgoed
Gent, België, Sint-Baafsabdij, lapidarium in de refter
Gent, België, beelden- en kloostertuin op de campus van Sint-Lucas^[1]
Ieper, België, aan de noordzijde van de Sint-Maartenskerk
Sint-Truiden, België, in de crypte van de voormalige abdijkerk
Luik, België, lapidarium van de Sint-Pauluskathedraal
Maastricht, Nederland, lapidarium in de oostcrypte van de Sint-Servaasbasiliek

Voorbeelden elders

In Duitstalige landen is een lapidarium soms verbonden aan de Dombauhütte, de bouwwerkplaats van een kerk of kathedraal, waar men restauratiewerkzaamheden op de voet kan volgen en tegelijkertijd oude en vernieuwde bouwfragmenten kan bekijken.

Keulen, Duitsland, Dombauhütte van de Dom van Keulen
Trier, Duitsland, Bischöfliches Dom- und Diözesanmuseum (museum ontstaan uit het voormalige lapidarium van de Dom en de Liebfrauenkirche)
Stuttgart, Duitsland, Städtisches Lapidarium
Dresden, Duitsland, lapidarium in de Alte Zionskirche
Wenen, Oostenrijk, lapidarium in de crypte van de Stephansdom
Praag, Tsjechië, lapidarium van het Nationaal Museum
Novigrad, Kroatië, Muzej-Lapidarium
Florence, Italië, Museo dell'Opera del Duomo (bij de Dom)
Rome, Italië, lapidarium van de Vaticaanse musea
Rome, Italië, lapidarium bij de Sint-Jan van Lateranen
Avignon, Frankrijk, Musée lapidaire d'Avignon, onderdeel van Musée Calvet

Lapidarium als boekwerk

Daarnaast wordt de term lapidarium gebruikt voor een boek of geschrift dat een geschreven verzameling van beschrijvingen van edelstenen vormt.^[2] Typische zaken die beschreven worden zijn: vorm, kleur en vindplaats. In de Middeleeuwen beschreef men ook de magische eigenschappen die men de verschillende soorten edelstenen toedichtte. Van Jacob van Maerlant is bekend dat hij een lapidarium in het Middelnederlands heeft geschreven, de Lapidarijs. Dit werk is echter verloren gegaan.