Guide phylogénétique illustré du monde animal

Phyllodoce lineata (Polychaeta).

Ce guide phylogénétique illustré du monde animal permet, pour l'ensemble des groupes animaux, d'accéder directement aux images entreposées sur le site de Wikimedia Commons (base de données photographique et, comme Wikipédia, co-projet du mouvement Wikimédia). L'accès peut se faire soit de manière simplifiée vers les principaux grands groupes, soit de façon plus ciblée via un arbre phylogénétique. Cet arbre est tiré de l'ouvrage de référence, de Guillaume Lecointre et Hervé Le Guyader : Classification phylogénétique du vivant. Pour un arbre phylogénétique plus détaillé, voir celui de Wikipédia.

Guides phylogénétiques illustrés

Accès simplifié et direct aux grands groupes

  • Éponges
    Éponges
  • Méduses, coraux, anémones de mer
    Méduses, coraux, anémones de mer
  • Bivalves
    Bivalves
  • Poulpes, calmars, seiches
    Poulpes, calmars, seiches
  • Vers marins, spirographes
    Vers marins, spirographes
  • Scorpions
    Scorpions
  • Araignées
    Araignées
  • Scolopendres
    Scolopendres
  • Mille-pattes
    Mille-pattes
  • Péripates
    Péripates
  • Crabes, crevettes
    Crabes, crevettes
  • Cloportes
    Cloportes
  • Libellules
    Libellules
  • Sauterelles, criquets
    Sauterelles, criquets
  • Perce-oreilles
    Perce-oreilles
  • Punaises, cigales
    Punaises, cigales
  • Fourmis, abeilles, guêpes
    Fourmis, abeilles, guêpes
  • Mouches, moustiques
    Mouches, moustiques
  • Papillons
    Papillons
  • Crinoïdes
    Crinoïdes
  • Holothuries
    Holothuries
  • Oursins
    Oursins
  • Étoiles de mer
    Étoiles de mer
  • Poissons osseux
    Poissons osseux
  • Poissons cartilagineux
    Poissons cartilagineux
  • Grenouilles, salamandres, tritons
    Grenouilles, salamandres, tritons
  • Tortues
    Tortues
  • Lézards, iguanes, caméléons
    Lézards, iguanes, caméléons
  • Serpents
    Serpents
  • Crocodiles
    Crocodiles
  • Oiseaux
    Oiseaux
  • Mammifères monotrèmes
    Mammifères monotrèmes
  • Mammifères marsupiaux
    Mammifères marsupiaux
  • Mammifères placentaires
    Mammifères placentaires


Accès par l'arbre phylogénétique détaillé

Les liens de l'arbre phylogénétique (colonne de gauche) mènent aux articles correspondant de la Wikipédia francophone. Ceux de la colonne de droite mènent aux pages de Wikimedia Commons. Dans l'arbre phylogénétique, les groupes éteints n'ont pas été représentés. La classification phylogénétique étant en perpétuelle évolution, certains termes peuvent varier entre Wikimedia Commons et Wikipédia. Une mise à jour permanente est nécessaire...


Le signe (+) renvoie à la classification phylogénétique du groupe considéré.


─o Eucaryota (+)
 │
 ├─o Bikonta................................................................................(Plantes et divers Protistes)
 └─o Unikonta
   └─o Opisthokonta (+)
     ├─o Mycota (+).........................................................................(Champignons)
     └─o Choanobionta
       ├─o Choanozoa
       │
       └─o Metazoa (+)......................................................................(Métazoaires : animaux multicellulaires)
         ├─o DEMOSPONGIA (+)................................................................(ÉPONGES siliceuses : spicules de 1 à 4 pointes)
         ├─o HEXACTINELLIDA (+).............................................................(ÉPONGES siliceuses : spicules à 6 pointes)
         ├─o CALCAREA (+)...................................................................(ÉPONGES calcaires)
         │
         └─o Eumetazoa
           │
           ├─o Ctenophora (+)...............................................................(Cténophores)
           │
           ├─o CNIDARIA (+).................................................................(CNIDAIRES)
           │ ├─o Cyclozoa
           │ └─o
           │   ├─o Myxozoa (+)..............................................................(Myxozoaires)
           │   ├─o Medusozoa................................................................(Méduses, siphonophores)
           │   │ ├─o
           │   │ │ ├─o Cubozoa..............................................................(Cubozoaires)
           │   │ │ ├─o Staurozoa
           │   │ │ └─o Scyphozoa............................................................(Scyphozoaires)
           │   │ └─o Hydrozoa...............................................................(Hydrozoaires)
           │   │   ├─o Trachylinae
           │   │   ├─o Siphonophora.........................................................(Siphonophores)
           │   │   ├─o Limnomedusae
           │   │   ├─o Leptothecatae
           │   │   └─o Anthoathecatae
           │   └─o Anthozoa.................................................................(Anémones de mer, coraux)
           │     ├─o Alcyonaria ou Octocorallia.............................................(Corail rouge, gorgones, alcyonaires)
           │     └─o Zoantharia ou Hexacorallia.............................................(Anémones de mer, coraux)
           │
           ├─? Placozoa.....................................................................(Placozoaires)
           │
           └─o Bilateria
             ├─o Protostomia
             │ ├─o Lophotrochozoa
             │ │ │
             │ │ ├─o GASTROTRICHA...........................................................(Gastrotriches)
             │ │ │
             │ │ ├─o Syndermata ou ROTIFERA (+).............................................(ROTIFÈRES)
             │ │ │ │
             │ │ │ └─o Acanthocephala.......................................................(Vers à tête épineuse)
             │ │ │
             │ │ ├─? Mesozoa
             │ │ ├─o
             │ │ │ ├─o PLATYHELMINTHES (+)..................................................(PLATHELMINTHES)
             │ │ │ │ ├─o Turbellaria........................................................(Turbellariés)
             │ │ │ │ ├─o Cestoda............................................................(Cestodes)
             │ │ │ │ └─o Trematoda..........................................................(Trématodes)
             │ │ │ └─o
             │ │ │   ├─p
             │ │ │   │ ├─o Cycliophora
             │ │ │   │ └─o Entoprocta
             │ │ │   │
             │ │ │   └─o ECTOPROCTA (+).....................................................(Bryozoaires)
             │ │ │     ├─o Phylactolaemata ou Plumatellida
             │ │ │     └─o
             │ │ │       ├─o Stenolaemata
             │ │ │       └─o Gymnolaemata
             │ │ └─o
             │ │   ├─o Nemertea (+).........................................................(Némertes)
             │ │   └─o
             │ │     ├─o Sipuncula
             │ │     │
             │ │     ├─o ANNELIDA (+).......................................................(ANNÉLIDES)
             │ │     │ ├─o Psammodrilidae
             │ │     │ ├─o
             │ │     │ │ ├─o Hrabeiella
             │ │     │ │ └─o Parergodrilidae
             │ │     │ ├─o
             │ │     │ │ ├─o Potamodrilidae
             │ │     │ │ └─o Aeolosomatidae
             │ │     │ └─o Polychaeta.......................................................(Vers marins, spirographes)
             │ │     │   └─o Oligochaeta....................................................(Vers de terre)
             │ │     │     └─o Hirudinoidea.................................................(Sangsues)
             │ │     │
             │ │     ├─o Brachiopoda (+)....................................................(Brachiopodes)
             │ │     │ └─o Phoronida
             │ │     │
             │ │     └─o MOLLUSCA (+).......................................................(MOLLUSQUES)
             │ │       ├─o Neomeniomorpha
             │ │       └─o
             │ │         ├─o Caudofoveata
             │ │         └─o Testaria
             │ │           ├─o Polyplacophora...............................................(Polyplacophores)
             │ │           └─o Conchifera
             │ │             ├─o Tryblidiida
             │ │             └─o Ganglioneura
             │ │               ├─o Bivalvia (+).............................................(Bivalves)
             │ │               └─o Helcionelloida
             │ │                 ├─o Cephalopoda (+)........................................(Poulpes, calmars, seiches)
             │ │                 └─o Gastropoda (+).........................................(Escargots, limaces)
             │ │  
             │ └─o Ecdysozoa
             │   ├─o Chaetognatha
             │   ├─o Nematozoa
             │   │ │
             │   │ ├─o NEMATODA.............................................................(NÉMATODES)
             │   │ │
             │   │ └─o Nematomorpha.........................................................(Nématomorphes)
             │   └─o
             │     ├─o Scalidophora.........................................................(Céphalorhynches)
             │     └─o Panarthropoda
             │       ├─o Onychophora (+)....................................................(Onychophores)
             │       │
             │       ├─o TARDIGRADA (+).....................................................(TARDIGRADES)
             │       │
             │       └─o Arthropoda.........................................................(ARTHROPODES)
             │         ├─o Cheliceriforma
             │         │ ├─o Pycnogonida....................................................(Araignées de mer)
             │         │ └─o Chelicerata
             │         │   ├─o Merostomata..................................................(Limules)
             │         │   └─o
             │         │     │
             │         │     └─o ARACHNIDA..................................................(ARACHNIDES)
             │         │       ├─o Scorpiones...............................................(Scorpions)
             │         │       ├─o
             │         │       │ ├─o
             │         │       │ │ ├─o Solpugida ou Solifugae...............................(Solifuges)
             │         │       │ │ └─o Pseudoscorpiones.....................................(Pseudoscorpions)
             │         │       │ └─o
             │         │       │   ├─o Opiliones............................................(Opilions)
             │         │       │   └─o
             │         │       │     ├─o Ricinulei
             │         │       │     └─o Acari (+)..........................................(Acariens)
             │         │       └─o
             │         │         ├─o Palpigradi
             │         │         └─o
             │         │           ├─o Uropygi..............................................(Uropyges)
             │         │           └─o
             │         │             ├─o Amblypygi..........................................(Amblypyges)
             │         │             └─o Araneae (+)........................................(Araignées)
             │         │
             │         └─o Mandibulata
             │           ├─o MYRIAPODA......................................................(MYRIAPODES)
             │           │ ├─o Chilopoda....................................................(Chilopodes)
             │           │ └─o Progoneata
             │           │   ├─o Diplopoda..................................................(Diplopodes)
             │           │   └─o
             │           │     ├─o Pauropoda
             │           │     └─o Symphyla
             │           └─o PANCRUSTACEA...................................................(CRUSTACÉS)
             │             ├─o Remipedia
             │             ├─o Ostracoda....................................................(Ostracodes)
             │             ├─o Cephalocarida................................................(Céphalocarides)
             │             ├─o Maxillopoda..................................................(Crustacés maxillopodes)
             │             │ ├─o Mystacocarida
             │             │ └─o
             │             │   ├─o Copepoda.................................................(Copépodes)
             │             │   └─o
             │             │     ├─o Branchiura
             │             │     └─o
             │             │       ├─o Thecostraca..........................................(Bernacles)
             │             │       └─o Tantulocarida
             │             ├─o Branchiopoda
             │             ├─o Malacostraca.................................................(Crustacés malacostracés)
             │             │ ├─o Phyllocarida
             │             │ └─o Eumalacostraca
             │             │   ├─o Hoplocarida
             │             │   └─o Caridoida
             │             │     ├─o Syncarida
             │             │     ├─o Eucarida
             │             │     │ ├─o Euphausiacea
             │             │     │ └─o
             │             │     │   ├─o Amphionidacea
             │             │     │   └─o Decapoda...........................................(Crabes, crevettes, homards)
             │             │     │                                                          (inclus les Brachyura Ocypodes)
             │             │     └─o Peracarida
             │             │       ├─o Thermosbaenacea
             │             │       ├─o Lophogastrida
             │             │       ├─o Mysida
             │             │       └─o
             │             │         ├─o Amphipoda..........................................(Amphipodes)
             │             │         └─o Isopoda............................................(Cloportes)
             │             │
             │             └─o Hexapoda
             │               ├─o 
             │               │ ├─o Protura..................................................(Protoures)
             │               │ ├─o Collembola (+)...........................................(Collemboles)
             │               │ └─o Diplura
             │               └─o INSECTA....................................................(INSECTES)
             │                 ├─o Archaeognatha
             │                 └─o Dicondylia
             │                   ├─o Thysanura..............................................(Thysanoures)
             │                   └─o Pterygota
             │                     ├─o Palaeoptera
             │                     │ └─o Eupalaeoptera
             │                     │   ├─o Panephemeroptera
             │                     │   │ └─o Ephemeroptera..................................(Éphémères)
             │                     │   └─o Odonatoptera
             │                     │     └─o ODONATA........................................(Libellules)
             │                     └─o Neoptera
             │                       ├─o Polyneoptera
             │                       │ ├─o
             │                       │ │ ├─o
             │                       │ │ │ ├─o Embioptera
             │                       │ │ │ └─o Plecoptera...................................(Plécoptères)
             │                       │ │ └─o
             │                       │ │   ├─o ORTHOPTERA...................................(Sauterelles, criquets, grillons)
             │                       │ │   └─o Phasmida.....................................(Phasmes)
             │                       │ └─o
             │                       │   ├─o Grylloblattodea
             │                       │   ├─? Zoraptera
             │                       │   ├─o DERMAPTERA.....................................(Perce-oreilles)
             │                       │   └─o Dictyoptera
             │                       │     ├─o ISOPTERA.....................................(Termites)
             │                       │     └─o
             │                       │       ├─o BLATTARIA..................................(Blattes)
             │                       │       └─o Mantodea...................................(Mantes)
             │                       └─o Eumetabola
             │                         ├─o Paraneoptera
             │                         │ ├─o HEMIPTERA......................................(Punaises)
             │                         │ └─o
             │                         │   ├─o Thysanoptera
             │                         │   └─o
             │                         │     ├─o Psocoptera.................................(Psocoptères)
             │                         │     └─o Phthiraptera
             │                         └─o Endopterygota
             │                           └─o Holometabola
             │                             ├─o
             │                             │ ├─o
             │                             │ │ ├─o Strepsiptera
             │                             │ │ └─o COLEOPTERA...............................(Scarabées, coccinelles, staphilins)
             │                             │ └─o
             │                             │   ├─o Neuroptera...............................(Neuroptères)
             │                             │   └─o
             │                             │     ├─o Rhaphidioptera
             │                             │     └─o Megaloptera
             │                             └─o
             │                               ├─o HYMENOPTERA................................(Fourmis, abeilles, guêpes)
             │                               └─o Mecopterodea
             │                                 ├─o
             │                                 │ ├─o Mecoptera..............................(Mécoptères)
             │                                 │ └─o
             │                                 │   ├─o Siphonaptera
             │                                 │   └─o DIPTERA..............................(Mouches)
             │                                 └─o
             │                                   ├─o Trichoptera............................(Trichoptères)
             │                                   └─o LEPIDOPTERA............................(Papillons)
             │
             └─o Deuterostomia
               │
               ├─o
               │ ├─o Hemichordata (+).......................................................(Hemichordés)
               │ │
               │ └─o ECHINODERMATA (+)......................................................(ÉCHINODERMES)
               │   │
               │   ├─o Pelmatozoa
               │   │ └─o Crinozoa
               │   │   └─o Crinoidea........................................................(Crinoïdes)
               │   └─o Eleutherozoa
               │     ├─o Holothuroidea......................................................(Holothuries)
               │     └─o
               │       ├─o  Echinozoa
               │       │ └─o Echinoidea.....................................................(Oursins)
               │       └─o Asterozoa
               │         ├─o Ophiuroidea....................................................(Ophiures)
               │         └─o Asteroidea.....................................................(Étoiles de mer)
               │
               └─o Chordata
                 │
                 ├─o UROCHORDATA ou Tunicata (+)............................................(Urochordés ou tuniciers)
                 │ ├─o Appendicularia.......................................................(Appendiculaires)
                 │ └─o
                 │   ├─o Thaliacea..........................................................(Thaliacés)
                 │   └─o Ascidiacea.........................................................(Ascidies)
                 │
                 ├─o Cephalochordata........................................................(Amphioxus)
                 └─o Craniata
                   ├─o Myxinoidea...........................................................(Myxines)
                   └─o Vertebrata...........................................................(VERTÉBRÉS)
                     ├─o Petromyzontidae....................................................(Lamproies)
                     │
                     └─o Gnathostomata (+)
                       │
                       ├─o CHONDRICHTHYES (+)...............................................(POISSONS CARTILAGINEUX : requins & raies)
                       │
                       └─o OSTEICHTHYES.....................................................(POISSONS OSSEUX)
                         ├─o Actinopterygii (+).............................................(Poissons osseux actinopterygiens)
                         └─o Sarcopterygii..................................................(Poissons osseux sarcopterygiens)
                           ├─o Actinistii...................................................(Cœlacanthe)
                           └─o Rhipidistia
                             ├─o Dipnoi (+).................................................(Dipneustes)
                             │
                             └─o Tetrapoda
                               │
                               ├─o AMPHIBIA (+).............................................(AMPHIBIENS)
                               │ ├─o Gymnophiona............................................(Apodes : Céciliens)
                               │ └─o Batrachia..............................................(Batraciens)
                               │
                               └─o Amniota (+)
                                 ├─o Sauropsida.............................................(REPTILES & OISEAUX)
                                 │ │
                                 │ ├─o CHELONIA (+).........................................(Tortues)
                                 │ │
                                 │ └─o Diapsidia
                                 │   │
                                 │   ├─o LEPIDOSAURIA (+)
                                 │   │ ├─o Sphenodontia
                                 │   │ └─o Squamata.........................................(Reptiles squamates)
                                 │   │   ├─o Amphisbaenia...................................(Amphisbènes)
                                 │   │   └─o Sauria.........................................(Reptiles sauriens)
                                 │   │     ├─o Gekkota......................................(Geckos)
                                 │   │     ├─o Iguania......................................(Iguanes et caméléons)
                                 │   │     └─o Autarchoglossa...............................(Lézards)
                                 │   │       └─o Serpentes..................................(Serpents)
                                 │   │
                                 │   └─o Archosauria
                                 │     ├─o Crocodilia.......................................(Crocodiles)
                                 │     └─o AVES (+).........................................(Oiseaux)
                                 │
                                 └─o MAMMALIA (+)...........................................(MAMMIFÈRES)
                                   ├─o Prototheria..........................................(Mammifères monotrèmes)
                                   └─o Theria
                                     ├─o Metatheria.........................................(Mammifères marsupiaux)
                                     └─o Eutheria...........................................(Mammifères placentaires)

Un groupe particulier : le plancton

Plancton marin

Le plancton marin a ceci de particulier qu'il ne s'agit pas d'un groupe taxinomique ou phylogénétique, mais représente un regroupement écologique d'organismes très disparates appartenant à de nombreux groupes (animaux, ou zooplancton, végétaux, ou phytoplancton, bactéries,...) seulement définis par leur vie en milieu aquatique, leur incapacité à nager horizontalement contre les courants (ils se laissent ballotter au gré de ceux-ci mais peuvent cependant effectuer des déplacements verticaux) et leur position à la base de chaînes alimentaires. Le plancton est à opposer au necton et au pleiston.

Les espèces disparues

Un nombre considérable d'espèces animales ont disparu de par le passé. L'arbre phylogénétique ci-dessus n'est, en fait, que la partie émergée de l'iceberg représentant les multiples formes de vie et espèces qui se sont succédé au cours de l'histoire de l'évolution. Certaines, très anciennes, ne nous sont connues qu'au travers de fossiles. Leur étude est l'objet de la paléontologie.

  • Fossiles
    Fossiles
  • Dinosaures
    Dinosaures

Voir aussi

Articles connexes

  • Arbre phylogénétique
  • Le vivant (classification phylogénétique)
    • Eukaryota (classification phylogénétique)
      • Opisthokonta (classification phylogénétique)
        • Metazoa (classification phylogénétique)
  • Orientation bibliographique en zoologie (taxinomie)
  • Liste des photo-guides naturalistes

Autre projet Wikimedia

  • Wikispecies (arbre du vivant)

Sites internet d'images libres de droit

  • Wikimedia Commons - Animalia
  • Les plus belles photos animalières de Wiki Commons
  • US National Oceanic & Atmospheric Administration - Ocean Explorer
  • U.S. Fish and Wildlife Service
  • Biologia Centrali-Americana (Smithsonian Institute)
v · m
Guides phylogénétiques illustrés
  • icône décorative Portail origine et évolution du vivant
  • icône décorative Portail de la zoologie