Behe-nafarrera

Behe-nafarrera edo behe nafarrera euskararen euskalki bat da, ia Nafarroa Beherea osoan eta Nafarroa Garaiko iparraldeko herri batzuetan mintzatzen dena, Luis Luziano Bonapartek XIX. mendean egindako sailkapenaren arabera.

Alabaina, hizkuntzak aldatuz doaz, eta hizkuntza aztertzeko tresnak hobetuz; hala, bada, Koldo Zuazoren sailkapenaren arabera, eremu horren zatirik handienean nafar-lapurtera egiten da.

Bi multzo

Bi talde bereizten dira:

Ekialdeko behe-nafarrera
- Amikuzekoa
- Arberoakoa
- Garazikoa

Mendebaldeko behe-nafarrera
- Baigorrikoa

Ezaugarriak

Ezaugarri fonologikoak

Goranzko diptongoak ditu (bokal itxi batez hasi eta bokal ireki batez amaitzen direnak: mendian /mendjan/ ahoskatzen da) eta zenbait triptongo eta kuatriptogo (lau bokal elkarren segidan: joanen > joain /jwajn/ ahoskatua).
/tt/ fonema markatua.
/h/ ahoskatzen da.
Errotazismoa: beste > bertze; esan > erran.

Ezaugarri morfologikoak

Aldaketak deklinabidean: -ra > -rat, -lat; -tik > -tikan; -en > -n; -raino > -dino.
Nominatibo plurala (-ak) eta ergatibo plurala (-ek) bereizten dira.
*-iro- erroa erabiltzen da aditzetan, ahalezkoa adierazteko: erran diro ("erran dezake").
Baldintzazko perpausetan, ba- aurrizkia erabili beharrean, baldin ba erabiltzen da.